Yaradılıştan bu yana, beşerler etrafında gördüğü her objeyi sembollerle söz etti. Kan da birçok durumun, olayın ve objenin sembolü olarak kullanılmıştı…
Bu içerikte Medium kaynak olarak kullanılmıştır.
Her sembol kendi devrinden bir kanıyı anlatmak için kullanılır. Bir sembolü anlayabilmek için onu kendi periyodu içinde ele almak gerekir.
Zamanla semboller mana değiştirebileceği için periyodun sosyokültürel yapısı ele alınarak yorumlanması gerekir. Jung’a nazaran sembollerin insan için çok derin manası, yaşamsal kıymeti olan içsel bir çekim gücü vardır ve insan fikrini anlamada en kıymetli anahtardır.
Kan, insan hayatında yaradılıştan bu yana kıymetli bir yere sahipti.
Kanın bir çok sembolik manası vardı. Bunlardan biri de birinci çağlardan beri kutsal kabul edilmesiydi. İlkel çağda kurban merasimlerinde adanan adak hayvanlarının kafatası ve kemikleri gök ilaha adanırdı. Ruhlara, toprak ve yer altı rablerine ise yalnızca sıcak kan sunulurdu.
İslam öncesi Arap topluluklarında ise Deus Otiosus inancı vardı.
Fırtına yaradanı olarak bilinirdi. Gücünü ve yetkilerini putlara devrettiği düşünülmekteydi. Beşerler yalnızca fırtına çıktığında kanlı adaklar adayarak bu rabbe dua ederdi. Kimi vakit ise bu kan puta sürülürdü. Bu halde putun kandan hoşnut olduğuna inanılırdı.
Yunan mitolojisinde ise bitkilerin kökeninin ilah kanından geldiği görülüyordu. Adonis’in kanından beyaz gülün, Afrodit’in kanından kırmızı gülün ve Attis’in kanından da menekşelerin doğduğu biliniyordu.
Hinduizm’de ise havanın ve savaşın ilahı olan Indra’nın yaptığı her şeyde güç ve şatafat vardı, her tarafa tohum ve kan saçardı; dövüşçü, eril ruhun ve temel kan güçlerinin simgesiydi.
Meksikalılar, daima olarak güneşe mahkumları adayarak kanın, güneşin tükenen gücünü yenileyeceğine inanırlardı. Finler, birinci doğan kuzuyu kurban ederek hasadı başlatırdı.
Kelt mitolojisinde, Lia Fail İrlanda’da Tara zirvesinde bulunurdu.
Mitsel Falias kentinden getirilen dört kutsal armağandan biriydi. İnanışa nazaran kral tahtını hak eden kişi taşa oturunca büyüleyici bir müzik söylemeye başlardı. Hatalıyı bulmak için yapılan sınama merasiminde, hatalı bu taşın üstüne oturduğunda, taş beyaza dönerse cürümlünün saf olduğu anlaşılırdı.
Türk kültüründe de kanın kutsallığına dair bulgular vardı.
Günümüzde Anadolu’nun kimi yörelerinde ve birçok Türk devletinde, kurban kanı şifaydı. Türk kültüründe kanın bir öbür sembolik manası da rahme bir formda girip bayanı döllemesiydi. 'Köroğlu’nun Sonu' ile ilgili anlatımlarda Köroğlu’nu öldüren Pikir Kız’ın, onun kanını içerek gebe kaldığı rivayet edilirdi.
Hristiyanlıkta şarap ve ekmek, Hz. İsa’nın kanı ve vücududur.
İncil’e nazaran son akşam yemeğinde Hz. İsa: “Onlar yemek yerlerken ekmek aldı, şükredip kopardı ve onlara vererek dedi: Alın bu benim bedenimdir. Bir kâse şarap aldı, şükrederek onlara verdi; hepsi ondan içti. Onlara bu benim kanımdır.” dedi.
Hristiyanlara nazaran Golgotha dünyanın merkezinde bulunmaktaydı.
Golgotha’nın arami lisanında sözcük manası 'kafatası'ydı. Kudüs’te bulunan kafatasına benzeyen bir zirveydi. Ademin yaratıldığı ve gömüldüğü yerdi. İncile nazaran Hz. İsa bu zirvede çarmıha gerildi ve Hz. İsa’nın kanının haçın altında gömülü olan Adem’in kafatasına damlayarak onu vaftiz eder; böylelikle insanlığın babası günahlarından arınmış oldu. Hz. İsa’nın yine dünyaya ineceğine olan inanç ile kana burada diriliş ve arındırıcı özellikler yüklendi.
Kadim kültürlerdeki kana yüklenen sembolik manalar günümüzde de varlığını sürdürdü.
Kan sembolünün arındırıcılığına olan inanç; Türk, Mısır, Yahudi, Orta Doğu ve Hristiyanlık üzere bir çok kültürde vardı. Mısır kültüründe kan banyosunun, genç kalmayı sağlayacağına yönelik inanç vardı.
BBC Future’da, David Robson hazırladığı makalede günümüzde tertipli olarak insan kanı içen şahısların var olduğundan bahsetmişti.
Sırplı performans sanatkarı olan Marina Abromavic, performanslarında kan sembolünü çok sık kullanırdı. Kan birçok gösterisinde içilmekteydi. Performansları hakkında, “Tehlikenin tarifini zorlayan ve kurcalayan sanat benim ilgimi çekiyor ve dahası, izleyenin müşahedesi burada ve artık olmalı. Dikkatini tehlikede toplamak, şimdiki vaktin, şu anın merkezine kurulmaktır.” demişti.
Jung’a nazaran, kolektif bilinçaltının ideolojik ögeleri, kalıtım yoluyla kuşaktan nesile aktarılırdı.
Bu yolla her insan, atalarından geçmiş çağların izlerini alırdı. Kan içmek, günümüzde bir tabu haline gelse de ilkel çağlardan beri kan kutsandı ve tedavi maksadıyla içildi.
