2020 yılı o denli bir yıl ki… Adeta dünya yanıyor! Her yerinden farklı gündem fışkıran bu çılgın periyodun en enteresan hususlarından biri ise Birleşik Krallık'tan yükseliyor. Artık sizinle son vakitlerin en tartışmalı, en baş karıştırıcı, en alengirli konusunu etraflıca masaya yatıracağız. Tez ediyoruz; bu kimlik tartışması, önümüzdeki yılların da en gündem hususlarından olacak.
J.K. Rowling geçtiğimiz günlerde Twitter hesabı üzerinden uzun, ayrıntılı bir yazı paylaştı.
Ağırlıklı olarak transaktivizmin son periyotlardaki siyasetlerine tenkit getirdiği bu yazısının içerisinde kendi tecrübelerinden ve geçmişindeki şiddet, cinsel hücum üzere travmalarından bahsettiği kısımlar de vardı. Münasebetiyle da, magazinsel lisanı pek seven Türkiye basınında, bu olay yaratan yazı yüzeysel bir biçimde, “Rowling cinsel atağa uğradığını açıkladı!!!!” üzere başlıklarla yer buldu.
Adeta işaret ettiği yere değil, işaret eden parmağa bakıldı, anlayacağınız. Rowling'in yazısında masaya yatırdığı bahis, sayesinde akademik ve lgbt etraflarından dünya gündemine taşındı.
Yazının başlığı “TERF savaşları”…
Bu yazının başlığında geçen “TERF” sözü, “Trans Exclusive Radical Feminist” sözlerinin baş harflerinden oluşuyor. Yani “Trans Dışlayıcı Radikal Feminist” diye çevrilebilir.
İsminden de anlaşılabileceği üzere, bu yazıda Rowling, bir müddettir kendisine yöneltilen “Trans Dışlayıcı Radikal Feminist” olduğuna dair tenkitlere yanıt veriyor.
Peki yıllardır LGBT destekçisi olarak bilinen Rowling'in trans dışlayıcı olduğunu düşündüren, bu mevzuda tenkitler almasına sebep neydi dersiniz? Rowling sahiden de transları dışlamaya mı başlamıştı?
İşte bu noktada, bir sene öncesine dönüyoruz ve Kanada, Birleşik Krallık merkezli yaşanan, Twitter'da bol bol tartışılan olaylara bir göz atıyoruz.
Rowling'e TERF yaftasını yapıştıran birinci olay: Maya Forstater'in işsiz bırakılması…
Maya Forstater, İskoçya'da yaşayan bir araştırmacı. Mesleği gereği iktisat ve bayanların iş hayatındaki yeri üzerine yazıp çizerken; niyetlerini de Twitter üzerinden bol bol paylaşıyordu.
Bir gün Philip Bunce isimli “non binary” (yani kendisini bayan ya da erkek olarak tanımlamayan) bir bireyin, Financial Times'daki “İş hayatında en tesirli 100 kadın” listesine girmesini eleştiren tweet'ler yazdı. Bunce'un bayan olmadığını, dolyaısıyla bu listede yer almasının da, bayanlara haksızlık olduğunu – listede olmayı hakeden bayanların hakkını yediğini tez etti.
Bunun üzerine Maya Forstater'a adeta savaş açıldı.
Oysa, görselde görmüş olduğunuz Philip Bunce'un 'kadın' olduğuna dair bir beyanı yoktu.
Non-binary olduğunu söylüyordu. Yalnızca kimi günlerde işe giderken bayan kıyafetleri giyiyor ve peruk takıyordu. Geri kalan günlerde kadro elbisesi ile CEO olarak mesleğine devam ediyordu.
Maya'yı işsiz bırakacak yorum, öncelikli olarak Philip'in bayan olmamasıydı.
Bunun üzerine bir öbür non-binary birey Gregor Murray, Maya Forstater'a reaksiyon gösterdi.
Maya Forstater, kendisini non-binary olarak tanımlayan Murray ile tartışırken “he/him” zamirlerini kullanınca ise olan oldu ve Murray, Maya Forstater'a nefret hatası işlediği sebebiyle dava açtı.
“He/him” zamirleri sebebiyle açılan nefret davasını, Murray isimli birey kazandı. Maya Forstater işsiz kaldı.
Rowling de buna sessiz kalmadı. #MayanınArkasındayım etiketine
“İstediğin üzere giyin, istediğin üzere memnun yaşa, istediğin herkesle istek dahilinde birlikte ol; lakin bir bayanı biyolojik cinsiyetin gerçek olduğunu söylediği için işsiz bırakmak mı?” diyerek takviye verdi.
İşte öykümüz de burada başlıyor.
Feminist oluşumlar ve LGBT kümeler yıllardır tıpkı yolu kolkola yürüseler dahi; tıpkı değiller!
Uzaktan bakanlara ve bu bahislere pek hakim olmayanlara çabucak hemen tıpkı görünse de; iki uğraş elbette ki farklı.
LGBT kümeler eşcinsel, trans ve interseks bireylerin hakları üzerine gayret verirken;
feminist oluşumlar ise bayan haklarına odaklanıyor.
Elbette ki feminizm; eşitliği savunurken LGBT ile de dayanışıyor; LGBT de tıpkı formda… Elhasıl kolkolalar, dayanışmaları bariz ancak birebir değiller.
Zamanın akışında değişmeyen şey yok! Feminizm uğraşı de jenerasyondan nesile dalga dalga değişiyor, gelişiyor…
Çalışma hakkı için gayret veren büyükannelerimiz, o hakkı söke söke aldılar. Şimdilerde günümüz feministleri de eşit fiyat için gayret veriyorlar örneğin.
Mücadelenin çeşitleri ve sistemleri değişse de odağı birebir: BAYAN.
Kaçıncı dalga, hangi fraksiyon olursa olsun; odağında sürekli bayan olan feminizm…
… bayanların yalnızca cinsiyetleri sebebiyle uğradıkları ayrımcılıklara karşı uğraş veriyor, malum. Pekala her şey bu kadar kolay görünürken, feministler transaktivistlerle hangi noktada zıt düştüler?
Şöyle ki; feministler bayanların “dişi” vücudu sebebiyle tarih boyunca ezildiklerini, “daha çok tecavüze uğrayan, daha çok köleleştirilen, daha az özgür olabilen” cins olduklarını savunuyorlar. Bu durumda, erkeklerin avantajlı doğduklarını sav ediyorlar. Pekala trans bayanlar hayata “erkek bedeninde” başladıkları için, onlar da “erkek ayrıcalığına” sahip oluyorlar mı?
İşte tartışma tam olarak bu noktada başlıyor. Yani biyolojik cinsiyet konusunda…
Durum birazcık “mağduriyet yarışı”na da dönüyor diyebiliriz…
Trans bayanlar, erkek vücudu ile doğdukları ve erkek çocuğu muamelesi gördükleri için tahminen de kız çocuklarına yani biyolojik bayanlara oranlara daha düzgün eğitim fırsatlarına, özgürlüğe ve özgüvene sahip olabiliyorlar.
Fakat bir taraftan da “yanlış vücutta olmanın” rahatsızlığı ve dayatılan cinsiyet kalıplarının baskısı oluyor üzerlerinde…
Ayrıca “trans” olarak açıldıklarında ve cinsiyet geçişi yaptıklarında toplum tarafından feci formda dışlanıyor, seks işçiliğine mahkum ediliyorlar. Bu da bir gerçek.
Bu durumda, “kim daha dezavantajlı?” hengamesinden çok; iki tarafın da birbirinden farklı düşünceleri ve münasebetiyle da uğraşları olduğunu kabul etmek gerekebilir.
Feminizm şemsiyesi altında itişmeler…
Kadınlar ve trans bayanlar ortasında tecrübeler ve talepler farklı olmasına karşın, “trans bayanlar kadındır” sloganı ile iki küme da “kadın mücadelesi” yani feminizm şemsiyesi altında buluşuyor ve bu noktada çatışmalar yaşanıyor.Feministler, örneğin, “erkek çocuklarının, kız çocuklarına kıyasla hayata daha avantajlı başladıklarını” sav edemez hale geliyorlar artık zira bunu söylemek trans bayanların da avantajlı olduğunu sav etmek demek ve pek de avantajlı bir küme sayılmazlar, değil mi?
Ayrıca regl, kürtaj, jinekoloji üzere feminizmin odağına aldığı mevzular da trans bayanlar tarafından “kadın olmak üreme organlarından ibaret değildir” tutumu ile pek beğenilen karşılanmıyor.
Bunlar yalnızca kimi örnekler; kısacası tüm bu hengamenin sebebi biyolojik cinsiyet diyebiliriz.
Konu biyolojik cinsiyetten açılınca ise Judith Butler'ın kuyuya attığı bir taş var ki…
Judith Butler, Kuir Teori ile tanınmış ünlü felsefeci. Akademik düzeyde, enine uzunluğuna üzerine çalışmadan hakkında konuşmak elbette sıkıntı lakin Butler'ın ortaya attığı ve transkativizmin şu anki siyasetlerine biçim veren tezlerini şöyle tanım edebiliriz:
Malum, “kızlar pembe sever, erkekler ağlamaz” üzere cinsiyet rollerini, cinsiyetlere dayatılan davranış kalıplarını yıkıp geçmek feminizmin konusu.
Butler ise “sadece cinsiyet rollerini değil, cinsiyetleri de kıralım” diyor ve biyolojik cinsiyeti de, “erkek insanın penisi olur, dişi insanın vajinası olur” tezlerini da yıkıp geçelim diyor. Cinsiyetlerin gözlemlenme biçiminin de cinsiyetçi, patriyarkal bir algıyla yapıldığını söylüyor.
İşte günümüzde transaktivistlerin pek birçok da, biyolojik cinsiyetin, Butler'ın sav ettiği üzere, bir toplumsal kurgu olduğunu savunuyor.
Peki biyolojik cinsiyet hakikaten de koca bir palavra olabilir mi?
Bu iddiayı ortaya atan Butler'ın bir ideoloji profesörü olduğunu hatırlayalım öncelikle. Şimdiye kadar hiçbir kayda kıymet biyologdan bu mevzuya dair açıklama gelmedi – ciddiye alınmadı diyebiliriz.
Peki biyolojik cinsiyetin palavra olduğunu sav eden bilim insanları oldu mu? Evet oldu. Bunun en büyük desteği da “çift cinsiyetlilik” olarak halk ortasında bilinen interseks'lerdi.
Fakat bu durumların hepsi “anomali” olarak zati biliniyordu. Örneğin; elbette altı parmak ile doğan beşerler vardır ve altı parmaklı beşerler da insandır. Ancak insan, beş parmaklı bir çeşittir. Tek göz ile doğan, tek göz sahibi beşerler da vardır lakin insan tipi iki gözlüdür.
İnterseks ve transeksüellik konusunda ayrıntılar için daha evvel hazırladığımız içeriğe bakabilirsiniz.
Kısacası biyolojik cinsiyete palavra diyemeyiz.
Şimdi biyoloji kısmını bir kenara bırakalım ve daha toplumsal problemlere dönelim.
Akademik platformlarda bunlar tartışılırken, ideolojinin varsayımsal ve uzuuuun tartışmaları ile bilimin sarsılmaz hakikatleri sürtüşüp dururken; dışarıda bir hayat akıp gidiyordu ve bu sürtüşmeler orada daha da sert yaşanıyordu.
Jessica Yaniv olayı!
Kanada'da yaşanan bu olay, adeta tüm dünyayı sardı ve feministler-translar ortasında büyük tartışmalara sebep oldu.
Jessica Yaniv, Kanadalı bir trans bayan. Hoşluk salonlarına gidip, bikini bölgesi ağdası olmak istiyor ancak penis sahibi olduğu için bu salonlardaki bayan ağdacılar tarafından reddediliyor. Bu reddedilişlerin birden çok sebebi var; birtakım ağdacılar bir penisi ağdalamanın farklı formülleri olduğunu ve bunu beceremeyeceklerini söylüyorlar. Bazıları ise bir penis görmek, bir penise dokunmak istemediklerini söylüyorlar. İşte dananın kuyruğu burada kopuyor: Jessica, kendisini reddeden her hoşluk salonunu teker teker dava ediyor. Ayrımcılık ve nefret suçuyla!
Çünkü şayet “trans bayanlar kadınsa”, bayanlar da penis sahibi olabiliyorlarsa; bu kuaför bayanların yaptığı düpedüz ayrımcılıktır!
İşte bu emsal davada; birtakım feministler, biyolojik cinsiyet hakikatini hatırlatıyorlar ve tartışmalar yeniden yükseliyor.
Biyolojik cinsiyetin reddi ise bir başka tartışmalı mevzuyu getiriyor: Ferdî beyan!
E tabi artık soruyorsunuz: “Madem biyolojik cinsiyet diye bir şey yok, neye nazaran kendimize kadın/erkek/nonbinary diyeceğiz?”
Son derece haklı bir soru.
Neye nazaran? Kendi beyanınıza nazaran, arkadaşlar. Artık şöyle; ülkemizde de, dünya genelinde de resmi olarak cinsiyet geçişi yapmak için uzuuuun süreçler, hekim ve psikiyatri denetimleri, operasyonlar ve hormonlar gerekiyordu. Lakin Birleşik Krallık, geçtiğimiz sene “self id” konusunu gündeme getirerek, bir insanın rastgele bir sürece ya da denetime muhtaçlık duymadan resmi olarak cinsiyet beyanında bulunabileceğinin yolunu açmaya çalıştı.
Yani şöyle örnekleyelim: Türkiye'de bir transeksüel, gidip istediği üzere hormon alabilir, silikonlar dolgular üzere operasyonlar yaptırabilir fakat resmi olarak “kadın” olarak geçişinin yapılması için heyet raporları, uzun yıllar lazım. Pekala bu neden değerli? Evlenebilmesi, mahpusa düşerse bayanlar koğuşunda kalabilmesi, ve gibisi şeyler için.
Birleşik Krallık'ta ise bu “self id” ile, bir insan hiçbir operasyona, denetime gereksinim duymadan kendini “kadın” ya da “erkek” olarak beyan edebilecekti ve evet, münasebetiyle da örneğin hapishanelerde bayanlar koğuşuna girebilecekti.
Bir transeksüel bayanın erkekler koğuşunda kalması ne kadar müthişse; “self id” ile 'trans kadın' beyanı vermiş bir erkeğin bayanlar koğuşuna girmesi de o kadar vahim oldu. Karen White isimli bir trans bayan, bayanlar koğuşunda kalıyordu ve iki hücre arkadaşına tecavüz etti.
Dolayısıyla feministler ve transaktivistler çatışması toplumsal düzeyde daha da sert bir biçimde devam etti.
Spor konusu…
Yeni Zelanda, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Birleşik Krallık; transeksüel sportmenlerin resmi karşılaşmalarda müsabakaya başladığı ülkelerden başlıcaları.
Örneğin, Yeni Zelanda'da, görselde görmüş olduğunuz trans bayan halter sporunda şampiyon oldu ve hatta rekor kırdı. Buna yorumu size bırakıyoruz.
Kanada'da rekorlar kıran şampiyon bisikletçi de bir trans bayan. Önümüzdeki olimpiyatlarda pek çok transgender sportmen yer alacak.
E haliyle feministler bu bahiste da hak ihlali olduğunu düşünüyorlar. Zira ergenlikte vurmaya başlayan hormonlar; erkek çocuklara hayatları boyunca fizikî avantaj sağlayacak kemik yoğunluğu, kas gücü, yüksek kırmızı kan hücreleri, büyük kalp ve ciğerler üzere değişimler katıyor. Velhasıl yetişkin olduktan sonra hormonlara başlayan bu atletlerin katiyen biyolojik bayan atletlere karşı çok avantajlı olduğunu düşünüyorlar.
Trans çocuklar konusu ise tam bir savaş alanı!
Çok hassas bir bahis olduğu için fazla yorum yapmayacağım, direkt bilgileri vereyim:
– Trans bireyler ortası intihar oranı sahiden çok yüksek. Bilhassa de gençler ortasında bu bu türlü. İşte bu yüzden, trans çocukların hormon baskılayıcı ilaçlar kullanarak ergenliklerini geciktirmeleri hayat kurtarıcı olarak gözüküyor. Yani, bir trans çocuk, sesi ergenlikte kalınlaşmadan, sakalları çıkmadan cinsiyet geçişi yapabilirse daha çok “feminen” görünüme sahip olacak ve bu da bir trans için hayati bir problem.
– Bilhassa kız çocukları başta olmak üzere, çocukların %60-70 kadarı ergenlikten sonra “beden disforisi”nden kurtuluyorlar ve vücutlarıyla barışıyorlar.
– Ergenlik müddetinde gelen hormonlar, insanı yalnızca “feminen-maskülen” yapmakla kalmıyor; beyin gelişimi, kemik güçlenmesi üzere pek çok işe daha yarıyor. Bu hormonları baskılamak, bedensel sıhhati riske atmak demek.
– Hormon baskılayıcı ilaçlar, maalesef ki şimdi yanlışsız düzgün hiç test edilmedi.
İşte bunlar bahsin artıları ve eksileri. Aşağı tükürsen sakal, üst tükürsen bıyık yani… Sıkıntı bir konu!
Bunun çocuk istismarına girdiğinin argümanının yanında, tüzel açıdan da feministler-translar ortası çatışmalar var:
Örneğin Amerika'da aşikâr eyaletlerde, kız çocuklarının sünnet edilmesinin önüne geçmeye çalışan bir oluşum, 18'inden küçük çocukların cinsel organlarına cerrahi müdahalenin cürüm kapsamına alınıp cezalandırılması için büyük efor harcadı. Böylelikle kızlarını sünnet ettiren ebeveynler, karşılarında mahkemeyi bulacaklardı. Lakin transaktivistler, bunun 18 yaşından küçük transların geçiş ameliyatlarını engelleyeceği telaşıyla önüne geçmeye çalıştılar.
Daha da bitmedi… Bir de “cinsel yönelim” arbedesi var!
Lezbiyenler, bayanlardan hoşlanan bayanlar… Fakat “biyolojik cinsiyet yok” dediğimizde ve bayanların da penisi olabileceğini söylediğimizde; kimi lezbiyenlerin penis sahibi trans bayanlarla olmak istememeleri “transfobi” olarak görülüyor. Bu da çatışmalara sebep oluyor işte.
Kısacası Rowling, işte tüüüüm bu hususlara değinmiş ve telaşlarını lisana getirmişti. TERF ilan edilmesinin sebebi de buydu.
İşte bu türlü çatışmalar… Üniversitelerden hoşluk salonlarına, muayenehanelerden sokaklara taşan bir tartışma bu. Kardeş üzere olan iki gayret, birbirlerine düştüler.
Siz bu hususta neler düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!