Psikoloji insan davranışı ve doğasıyla ilgili olan zihinsel süreçleri inceler Psikoloji bilimi tarihinde dikkate paha Akbatı Genç Escort birçok deney vardır Birtakım deneyler kabul etmek istemeyeceğimiz lakin en azından alçak istekli olmamıza yardımcı olan insanların niyet ve davranışları hakkında yol gösteren değerli araştırmalardır
1 Sineklerin Tanrısı Toplumsal Kimlik Akbatı Olgun Escort Kuramı
Robbers Cave deneyi Oklahoma Devlet Parkı’nda 11 yaşındaki erkek çocuklardan oluşan iki kümeyle yapılmıştır Deney insanların nasıl kolaylıkla küme kimliğine adapte olduğunu ve kümenin dışındakilere ön yargı ve düşmanca Akbatı Sarışın Escort haller göstererek dejenere olduğunu gösteriyor
Araştırmacı Muzafer Sheriff 3 seri deney yapmıştır Birincisinde kümeler ortak bir düşmana karşı bir ortaya getirilir İkinci olarak kümeler araştırmacılara karşı bir ortaya gelir Son Akbatı Şişman Escort olarak da deneyde kümeler birbirlerine karşı konumda olurlar
2 Standford Hapishane Deneyi Gücün Etkisi
Çok tenkit alan bu deneyde araştırmacılar insanın kalbindeki şeytani derinlikleri su yüzüne çıkartmış ve kısa bir Akbatı Sınırsız Escort müddet sonra deney sonlandırılmıştır
Psikolog Philip Zimbardo iştirakçilerini mahkum ve gardiyan lar olmak üzere iki kümeye ayırır Deney Standford Üniversitesi nin bodrum katında oluşturulan yapay bir hapishanede gerçekleştirilir Mahkumlar evvel tutuklanıp tüm giysileri çıkarılarak aranmış saçları traş edilmiş ve öteki suistimallere maruz kalmıştır gardiyanlara ise jop verilir Mahkumlar ikinci günde isyan eder ve buna rağmen gardiyanların cevabı süratli ve şiddetli olur Çok geçmeden gardiyanlar kendi rollerini başkalarını kışkırtarak ve suistimal ederek büsbütün benimser mahkumlar ise daha uysal ve itaatkar davranır
Bu deney insanların şeytani eğilimlerini doğrulayan bilimsel delillerden biridir Deneyin 14 gün sürmesi tasarlandığı halde artan şiddet sebebiyle 6 günde bitirilmiştir
3 Otoriteye İtaat İnsanın Zalim Olma Kapasitesi
1963 te psikolog Stanley Milgram insanlara ziyan verilmesi emredildiğinde insanların otoriteye olan itaat eğilimlerini test etmek için bir deney düzenler Dünya hala İkinci Dünya Savaşında Almanya da vahim şeylerin nasıl gerçekleştiğini merak ediyor Milgram ın denekleri öğretmen ve öğrenciler deneyden haberdar oldukları gizlenir olarak ikiye ayrılır Öğretmenler yanlış cevapladıklarında öğrencilere elektrik şoku verirler Daha berbatı onlara yanlış yanıta devam edildiğinde şokun artırılması söylenir
Başka bir odada olduğu için görünmeyen ama çığlıkları ve haykırışları duyulan öğrencilere karşın aslında hepsi sahte labaratuvar vazifelileri emrettiklerinde öğretmenler daha şiddetli şok vermeye devam eder Hatta öğrencilerin şuurunu kaybettikleri söylendiğinde bile devam ederler
Sonuç Sıradan beşerler otoritenin buyrukları doğrultusunda her türlü etik ve ahlak dışı şeyler yapabilir hale gelebiliyor
4 Uyum Palavra Söyleyen Gözlerine İnanma
Grup dinamikleri ve ön yargılarını ele alan toplumsal kimlik kuramı psikologları küme üyelerinin ortalarındaki ahengi sağlamalarının ne kadar doğal olabileceğini incelediler 1951 yılında Solomon Ash ferdi yargının küme tarafından ne kadar etkilenebileceğini belirlemeye koyuldu
Test esnasında üniversite öğrencilerinden kesin yanlış yanıt veren rol yapan öteki iştirakçilerin akabinde bir karar vermeleri istendi Sonuçta iştirakçilerin yarısı kendilerine sıra geldiğinde birebir yanlış yanıtı verdiler İştirakçilerin 25 i yanlış yanıt verenlerin egemenliğini reddederken yalnızca 5 i her vakit kalabalığı takip etmiştir Bulgulara nazaran insanların üçte biri hakikat bildiklerini görmezden gelip kümenin ısrar ettiği yanlışı seçiyor Bir kişi kümenin tesiri altındayken sizce öteki neler yapabilir
5 Kendimize Karşı Yalancılık Bilişsel Uyumsuzluk
Kendimize karşı yalancılık deneyi
Biri insanların kendi hislerini inançlarını ve isteklerini görmezden gelmede ya da kendilerine palavra söylemede ve bununla paçasını kurtarmada epeyce uygun olduğu konusunda şüphelenmeye başlamış olmalı 1959 da psikologlar bir kişi kendi tecrübelerini ne kadar görmezden gelebilir hatta yanlışsız olmadığını bilmesine karşın karşısındakini ikna etmeye yardım edebilir mi diye görmek istedikleri için palavranın düzeyi üzerine bir deney tasarladılar İnsan kapasitesinin bilişsel uyumsuzluğu sürdürmesi âlâ dizayn edilmiş birçok deney sayesinde doğrulanmıştır Bu kapasitenin bir kümeye katılma ve uyma kendi kıymet ve inançlarımızın başkalarınınkiyle desteklenme isteğiyle irtibatı var Tahminen bu eğilimleri bilerek kendi yalanlarımıza fazla inanmaktan kaçınmayı öğrenebiliriz
6 Hafıza Manipülasyonu Ne Gördüğünü Sahiden Biliyor musun
1974 te araştırmacılar hafızanın güvenilirliğini ve gerçeklerin manipüle edilip edilmediğini test etmek için bir deney hazırladılar 45 kişi otomobil kazasına dair bir sinema izlediler Bu şahıslardan dokuzundan otomobilin çarpma anında ne kadar süratli gittiğini değerlendirmeleri istendi öteki kümeden dördüne çabucak hemen emsal bir soru soruldu ama çarpma sözünün yerine ezmek çarpışmak vurmak ve değdi sözleri kullanıldı
Çarpma sözünü içeren sorular için otomobillerin suratları değdi sözünü içerenlere nazaran 10 mil daha süratli olarak değerlendirildi Bir hafta sonra iştirakçilere kırılan camlar kazanın daha önemli olduğunun göstergesi olarak ve sinemada olmamasına karşın kırılan camı hatırlamalarını daha çok kolaylaştıracak öbür sözler kullanıldı Tek bir betimleyici sözün bile hafızamızdaki bir olayı degiştirebilmesi hayli etkileyici gözüküyor
7 Sihirli Hafıza Numarası 7
Psikolog George Miller 1956 yılında 7 sayısının zihinde bilgi tutarken ya da gazete okurken anahtar sayı olduğunu tez etti Kimi vakit daha çok kimi vakit da daha az lakin sayı her vakit 7 civarındaydı miller bunun üzerine kısa vadeli hafızada tutulabilecek sayının sihirli 7 olduğu 2 kuramını geliştirdi
Yakın periyottaki çalışmalar insanların küme halinde bilgileri kısa vadeli hafızada tutabildiklerini normalden daha fazla bilgiyi içerebildiği halde ve bunların da 7 sayısıyla alakalı olduğunu 2 buldular Tahminen de insanların kültürel inanç sistemlerinde 7 nin bilhassa kıymetli olmasının nedeni budur
8 Kitle Paniğinin Anatomisi Dünyalar Savaşı
Orson Wells 1938 yılında H g Wells in War of the Worlds isimli romanının bir adaptasyonunu radyoda yayımladı. Bu durum, yayını dinleyen yaklaşık 6 milyon şahıstan 3 milyonu için paniğe sebep oldu. Princeton psikologları daha sonra New Jersey sakinlerinden 135’iyle radyo yayınına verdikleri reaksiyon üzerine görüşme yaptı.
Endişelenen insanların büyük bir çoğunluğu en eğitimlileri bile yayının geçerliliğini asla test etmemiş ve yalnızca radyo yayını olduğu için otoriter güç itimat etmişler Günümüzde bu kadar kolay kanmayacağımızı düşünebiliriz Ama çok da emin olmayın Medyanın hislerimiz ve isteklerimiz üzerindeki manipülasyonu düşünün
9 Pazarlık Masası Tehditler İşe Yaramaz
Neyse ki bireylerin davranışları kümelerin davranışsal norm larından daha az aldatıcı ve daha az şiddetli Bireyler ve kümeler ortasındaki diplomasi alanında beşerler başkalarından istedikleri ya da muhtaçlık duydukları imtiyazı almaya çalışırlar Çoklukla mübadele etmekten vazgeçmezler Araştırmacılar morgan deutsch ve robert krauss 1962 de beşerler ortasındaki mutabakat sanatına ait iki faktörü incelediler İrtibat ve tehtid
Ekonomiyle ilgili bu karışık deney sonucunda ister tek taraflı ister iki taraflı koalisyonlarda karşılıklı münasebetler kurmanın her küme için daha faydalı olduğu bulundu Kapitalist rekabetçiler için tam olarak heyecan verici bir durum olmasa da şu anki ekonomik durumda düzgünleşme süreci için bu deneyin sonucunun akılda tutulması yararlı olabilir
10 Risk Davranışı İhtimal Teorisi
Riskli durumlarda karar verme davranışıyla ilgili çalışmaları araştırmacı Daniel Kahneman ve Amos Tversky e Nobel kazandırdı Teori iktisadın iddia edici modellerinde ve pazarlama kampanyalarında kullanılıyor
Aslında her şey çerçeveyle ilgili Beşerler bir durumun nasıl sunulduğuna bağlı olarak farklı davranışlar sergileyebiliyor Örneğin kaybetme durumunda daha çok risk alabiliyorlar Tam bilakis kazanabileceklerini düşündükleri durumlarda daha az risk alma davranışı gösteriyorlar Garip bir halde iddia edilenden zıt bir işleyiş var Aklınızda bulunsun bir daha poker masasında blöf yapmayı deneyebilirsiniz
