Azerbaycan ile Ermenistan ortasında Dağlık Karabağ hududunda çıkan çatışmalar bir haftayı geride bırakırken iki ülke de karşı tarafın yabancı paralı askerler kullandığını tez ediyor. Bilhassa bölgeye gönderildiği söylenen “Türkiye dayanaklı Suriyeli savaşçılar” argümanı farklı aktörler tarafından sıklıkla gündeme getiriliyor.
Peki bugüne kadar bu savlara ait kim, hangi açıklamayı yaptı?
Dağlık Karabağ’da Azerbaycan ile Ermenistan ortasında 27 Eylül Pazar günü başlayan çatışmalar devam ediyor.
O günden bu yana ortalarında 30’dan fazla sivil olmak üzere 200’ye yakın kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
Bölgedeki son gelişme Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in, 7 köyün daha Ermenistan işgalinden kurtarıldığını duyurması oldu.
“Türkiye dayanaklı Suriyeli savaşçı” argümanlarını kimler dillendiriyor?
Bir müddettir “Türkiye takviyeli Suriyeli savaşçıların, Dağlık Karabağ’a götürüldüğü” istikametinde savlar lisana getiriliyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, “Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinden binlerce terörist ve paralı askeri bölgeye taşıyarak askeri olarak Azerbaycan’ın yanında yer aldığını” argüman etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, yaşanan çatışmalara Suriye ve Libya dahil olmak üzere dışarıdan yasa dışı silahlı kümelerin gönderildiğini bildirdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Brüksel’deki Avrupa Birliği (AB) Başkanlar Tepesi’nde yaptığı açıklamada, Suriyeli “cihatçı gruplar”dan 300 kadar savaşçının Dağlık Karabağ’a yerleştirildiği tarafında istihbarat raporları bulunduğunu belirterek Ankara’dan bahisle ilgili “açıklama” talep etti.
Suriye’de geniş bir kaynak ağına sahip İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Türkiye takviyeli 850 Suriyeli savaşçının Dağlık Karabağ’a, gittiğini tez etti.
Gözlemevi, geçen hafta 300 savaşçının çatışmalar başlamadan evvel, geri kalan 550 savaşçının ise bu hafta bölgeye gittiğini savundu.
Son olarak The Guardian gazetesi, Türk askeri kargo uçaklarıyla Karabağ’a taşınan Suriyeli savaşçılara 3 ila 6 aylık kontratlar yapılarak ayda 10 bin lira teklif edildiğini argüman etti.
The Guardian’ın haberine buradan ulaşabilirsiniz.
Bölgeye gittiği tez edilen savaşçılarla ilgili neler söyleniyor?
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Gaziantep üzerinden Bakü’ye giden savaşçıların “Suriyeli cihatçı” örgütlerden geldiklerini tez etse de, Euronews’un haberine göre kaynaklar kelam konusu bireylerin “cihatçılarla” alakalarının olmadığını belirtiyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (OSDH), bölgeye gidenlerin cihatçılar değil, Halep vilayetinde Türkiye denetiminde olan Afrin bölgesinde faal olan Ankara yanlısı kümelere mensup olduklarını belirtiyor.
OSDH yöneticisi Rami Abdel-Rahmane’ye nazaran, giden savaşçıların birçok Suriye’deki Türkmen azınlıklarından olduklarını söz ediyor.
IŞİD ve radikal kümeleri takip eden Orta Doğu forumundan Eymen el Tamimi’ye nazaran, Dağlık Karabağ’a gönderilen savaşçılar “eski muhalif ve yeni askerlerden oluşan bir karışım” ve “hepsinin fiyatını Türkiye ödüyor”.
Çeşitli kaynaklara nazaran, Azerbaycan’a giden savaşçılar “Suriye Ulusal Ordusu’nun bir modülü olan, Sultan Murat, Süleyman Şah ve Muntasır Billah tugaylarından” geliyor.
Ancak Suriye Ulusal Ordusu Sözcüsü Yusuf Hamud, savaşçılarından hiçbirinin Azerbaycan’a gitmediğini, bu haberin, “Ermenistan hükümeti tarafından başlatılan bir medya kampanyası” olduğunu ileri sürdü.
Türkiye ve Azerbaycan ise “Suriyeli savaşçı” savlarının temelsiz olduğunu savunuyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in danışmanı Hikmet Hacıyev, Ermenistan’ın tezlerinin “dezenformasyon olduğunu” söyleyerek yalanladı.
Türkiye’den argümanlara ait üst seviye bir karşılık verilmiyor lakin Azerbaycan’a olan takviye sıklıkla vurgulanıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak “Tıpkı Balkanlar’da, Kafkaslar’da, Akdeniz’de olduğu üzere, hudut sınırımızda istikrar sağlanana kadar, alanda faal formda yer almaya devam edeceğiz” tabirlerini kullandı.
BBC Türkçe‘nin ulaştığı üst seviye bir Türk güvenlik yetkilisi, tezlerin “Ermenistan’ın propogandası olduğunu” söyleyerek yalanlamış, Türk Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy da, argümanlar için “Asılsız ithamlar” ifadelerini kullanmıştı.
ABD Dışişleri Bakanı Pompeo: Haberlerin gerçek olmadığını umuyorum
Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Dağlık Karabağ’a dışarıdan müdahalenin olmaması istikametinde çağrıda bulundu.
Avrupa ziyaretleri sonrası Hırvatistan’dan ABD’ye dönerken uçakta gazetecilere konuşan Pompeo, Türkiye’nin Suriyeli savaşçıları Azerbaycan safhında savaşmaları için Dağlık Karabağ’a gönderdiğine dair çıkan haberlerin yanlışsız olmadığını umduğunu söyledi.
Suriyeli savaşçıların Suriye’deki savaş alanlarından alınıp Libya’ya götürüldüğünü daha evvel gördüklerini tabir eden Pompeo, bunun Libya’da daha fazla istikrarsızlık, düzensizlik, çatışma, savaşma yarattığını ve daha az barış getirdiğini söyledi.
Pompeo, “Bence bu durum Dağlık Karabağ ve etrafındaki çatışmada da birebir şeye neden olur. O sebepten bu haberlerin hakikat olmamasını umut ediyorum” tabirini kullandı.
Ermenistan’a yurt dışından askeri dayanak var mı?
Azerbaycan da Ermenistan’ı, bilhassa Ermeni diasporasından yabancı “paralı askerlere” başvurmakla suçluyor.
Azerbaycan cumhurbaşkanlığı danışmanı Hikmet Hacıyev, “Suriye ve Lübnanlı Ermeni kökenli savaşçıların Ermenistan’a gelerek çatışmalara katıldıklarını” ileri sürüyor.
OSDH’ye nazaran, birkaç yüz Suriyeli Ermeni çatışmaya katılmak için Ermenistan’a gitti, lakin Kuzey Suriye’deki mahallî bir Ermeni yetkili, AFP ile temasa geçti bu bilgiyi yalanladı.
Lübnan’ın en büyük Ermeni partisi, Taşnak Partisi Milletvekili Hagop Pakradunyan, “Lübnan’dan Ermenistan’a kimsenin gönderilmediğini lakin birtakım gençlerin kendi inisiyatifleriyle bölgeye gitmiş olabileceklerini” söz etti.
Pakradunyan, “Dünyadaki her Ermeni, ister siyasi ister medyatik aksiyonla yahut bağış yoluyla olsun, ülkesine yararlı olmak için fedakarlık yapar” dedi.
Dağlık Karabağ’ın hukuksal statüsü ne?
Dağlık Karabağ, Birleşmiş Milletler (BM) ve milletlerarası toplum tarafından Azerbaycan’ın bir modülü olarak tanınıyor.
Ancak Azerbaycan’ın topraklarının yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen Dağlık Karabağ ve civarındaki birtakım bölgeler, 1990’ların başından bu yana Ermenistan işgali altında bulunuyor.
Bölgede 1991 yılında ‘Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’ ilan edildi. Lakin burayı milletlerarası alanda Ermenistan dahil hiçbir ülke tanımadı.
BBC Türkçe, Euronews, DW Türkçe
