Geçen hafta Fransa’yı derinden sarsan bir vahşet gerçekleşti.
Ortaokul öğretmeni Samuel Paty 18 yaşında radikal bir cihatçı tarafından öldürüldü. Paty derste fikir özgürlüğünü anlatmak ismine Hz. Muhammed’in karikatürünü öğrencilere göstermişti. Ve gösterdikten sonra da öldürüldü. Dün Fransa halkı bu cinayete karşı yürüdü ve protesto şovlarında bulundu.
Bu nefret cinayeti aklıma geçen günlerde seyrettiğim bir sineması getirdi: “Le Jeune Ahmed” (Genç Ahmed)
Yönetmenliğini ünlü Jean Pierre Dardenne ve Luc Dardenne’in yaptığı 2019 üretimi “Le Jeune Ahmed” (Young Ahmed – Genç Ahmed”) tıpkı sene Cannes Sinema Festivali’nde “Best Director” mükafatını kazanmış, “Palme d’Or” adayı olmuş. 2020 yılında de “Cesar Best Foreign Film” adıyı olarak yarışmış. Sinema dünyasında Dardenne kardeşler olarak bilinen direktörler sinemada günümüzün en tehlikeli akımlarından biri olan İslami cihadın günlük hayattaki izdüşümünü anlatıyor.
Çevresindeki kökten dinciler tarafından beyni yıkanan Belçikalı genç Ahmed, öğretmeni Ines’le sorun yaşamaya başlar. Sorun aslında köktenci fikirleri nedeniyledir.
Çevresindeki insanların yozlaştığını, dinden çıktığını düşünür. Öğretmeni İnes’e karşı nefret duygusu giderek alevlenmektedir. Artık İnes onun amacındadır. Onu öldürmek için plan yapar, ama başarılı olmaz. Akabinde rehabilitasyon gayeli bir çiftliğe götürülür, hayvanlara ve insanlara olan davranışları buradaki uzmanlarca gözlemlenir. Ahmed kendisiyle bağlantı kurmak isteyen insanlara güvenmez ve planını orada bile gerçekleştirmek ister. Nefret onu sarıp sarmalamış, içinden çıkamayacağı bir hale getirmiştir. Sanki sonunda emeline ulaşacak mıdır?
Bu sinema geçen hafta gerçekleşen nefret cinayetinden bir sene evvel çekilmiş. Yani sinema, Avrupa’da hala köktenci fikirlerin varlığını şimdiki olarak resmedebilmesi açısıdan çok değerli.
Köktenci ideolojilerin Avrupa’yı, bilhassa de Fransa ve Belçika’yı tesiri altına aldığını görmemek imkansız. Avrupa demokrasisi de bir müddettir önemli sallantıda. Fikir özgürlüğünün çıkış noktası olan Avrupa merkezli demokrasiler bir müddettir nasıl bir yol izleyeceği konusunda kararsızlar. Sinemada Ahmed’e karşı olumlu yaklaşımlar ön plana çıkıyor ve Ahmed’e yardım etmek isteyen birçok kamu vazifelisi görüyoruz. Ahmed ise yardımları elinin karşıtıyla iterek ergenlik buhranından kaynaklanan öfkesini öğretmeni İnes’e yöneltmeye devam ediyor. Ailesi, öğretmenleri ve rehabilitasyon vazifelileri ellerinden geleni yapıp Ahmed’i sisteme çekmeye çalışsalar da bu gayretlerin kısa vadede pek de sonuç verdiği söylenemez.
Dardenne kardeşler daha evvelki sinemalarında olduğu üzere, “Genç Ahmed” de tekrar toplumsal probleme parmak basıyor. Klasik yakın plan çekimleriyle Ahmed’in hissini net bir formda hissettiriyor.
Sıkışık yer kullanımıyla da Ahmed’in daralan dünyası imgeleniyor. Bu ortada Ahmed rolünü oynanan Idir Ben İsmi sahiden çok âlâ bir performans gösteriyor. Günahsız, serinkanlı fakat içinde nefret dolu rolünü deneyimli bir oyuncu üzere oynuyor. Dardenne kardeşler bilhassa suçsuz yüzlü bir karakter seçmişler. Ahmed burada bir tipoloji aslında. Buzdağının gerisindeki kütle ve kitlenin hakikaten korkutucu olduğu ve kurumların demokrasiyi yeşertmekte başarısız olduğu bildirisi veriliyor.
Ergenlik buhranı ve öfkesiyle harmanlanan köktenciliğin genç bir insanın hayatını nasıl etkilediği ve çoraklaştırdığını görmek ve anlamak ismine çarpıcı bir sinema.
Son yılların en değerli olgularından biri olan köktenciliğe karşı çaba etmenin zorluğunu ve çoktandır üniversal bir kıymet olan demokrasi ve müsamahanın bedelini bilmek ismine sineması izlemenizi tavsiye ederim.
Not: Dünya ve ömrümüzü güzelleştirmek ismine The Beatles’dan All You Need Is Love müziğini ekliyorum.
Not 2: Sinema fotoğrafları IMDb sitesinden alınmıştır.
