1934 yılında Atatürk'ün talimatıyla mescitten müzeye çevrilen Ayasofya'nın tekrar ibadete açılması tartışması gündemin zirvesine yerleşti. Pekala Atatürk, fethin sembol yeri Ayasofya'nın müzeye dönüştürülmesini neden istemişti? Prof. Zafer Toprak bunun Atatürk'ün “hümanist bakışı ve uygarlık anlayışıyla” ilgili olduğunu söyledi.
Türkiye'nin kororonavirüse karşı uğraşını sürdürdüğü bu günlerde eski bir tartışma yine gündeme geldi; Ayasosya'nın ibadete açılması… Konu; dini, tarihi, türel ve siyasi açılardan tartışılıyor. Gözler 2 Temmuz'da Danıştay'dan çıkacak kararda.
İstanbul'un fethinin akabinde Fatih Sultan Mehmet tarafından kiliseden mescide çevrilen Ayasofya, 1934 yılında Atatürk'ün direktifi üzerine Bakanlar Kurulu'nda alınan kararla ibadete kapatılıp müzeye çevrildi. Pekala Atatürk'ü bu karara iten sebep yahut sebepler nelerdi? Hürriyet gazetesinden Sedat Ergin, bu soruyu Koç Üniversitesi'nden Prof. Zafer Toprak' a sordu.
“Atatürk Türkiye’nin tarihini bütün uygarlıkları kapsayan bir derinlik içinde görüyordu”
Prof. Zafer Toprak
Toprak şunları kaydetti:
“Atatürk bu adımı ‘Batı ne der’ diye atmadı”
Alınan kararı “Atatürk’ün hümanist bakışı ve uygarlık anlayışının bir sonucu” olarak kıymetlendiren Toprak, “Atatürk bu adımı ‘Batı ne der’ diye atmamış, tümüyle kendi hümanist görüşü doğrultusunda hareket ettiği için bu kararı almıştır. Bu, kendi birikiminin, kıymetlerinin, felsefi bakışının bir yansımasıdır. Böylece, Ayasofya’yı insanlığın ortak mirasının bir modülü haline de getirmiştir” dedi.
Kararnamedeki imza düzmece iddiası
Öte yandan, 24 Kasım 1934 tarihinde Ayasofya'nın müzeye dönüştürüşmesine ait Bakanlar Konseyi kararı ve karardaki Atatürk imzasının geçersiz olduğu tezi da yine gündeme geldi. Bu iddiayı lisana getiren Türk Tarih Kurumu’nun eski lideri Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, Milliyet'ten Mert İnan'a şunları anlattı:
Sinan Meydan: “Atatürk'ün yeni soyadıyla attığı birinci imza”
Tarihçi Sinan Meydan, salı akşamı Habertürk'te Teketek programına Yusuf Halaçoğlu ile birlikte katılarak Ayasofya'nın müzeye çevrilmesine ait tezleri tartıştı.
“İmzanın Atatürk'e ilişkin olmadığı argümanı gerçek değil” diyen Meydan, “Bu doküman bizim elimizde lakin nedense görülmüyor. Atatürk'e soyadı ne vakit verildi? TBMM, 24 Kasım 1934 tarihinde verdi Atatürk'ün soyadını. Bu tarih tıpkı vakitte Ayasofya'nın müze olmasına karar veren kararnamenin tarihidir. Mustafa Kemal Atatürk, bu kararın verildiği gün Atatürk soyadını alıyor. İmzasının bir günde oturması mümkün değil alışılmış ki. Ayasofya'nın müzeye çevrilmesi kararnamesi, Atatürk'ün birinci attığı imzadır yeni soyadıyla. Atatürk'ün 1934 yılının aralık ayından sonra atacağı o klasik imzanın birinci prototipidir bu imza” değerlendirmesinde bulundu.
