Sichuan eyaletinde 8 vilayet ve 38 ilçenin etkilendiği sarsıntı, 12 Mayıs 2008 saat 14.28’de meydana geldi. Zelzele esnasında çalışanlar ofislerinde ve fabrikalarda, çiftçiler tarlalarında, çocuklar okullardaydı. 374 bin 643 kişi yaralandığı sarsıntıda 87 bin 150 kişi öldü yahut kayboldu, Etkilenen 15,1 milyon insan ise evsiz kaldı. Ekonomik kayıplar 845,1 milyar yuana ulaştı. Çin Medya Grubu’nun davetlisi olarak ziyaret ettiğimiz Sichuan eyaleti Mianyang kentine bağlı, Longmen dağlarının eteklerindeki Beichuan ilçesine, şiddetli sarsıntıların yanı sıra, dağlardan koparak yuvarlanan dev kayalar da büyük hasar verdi. Kayaların altında kalan Beichuan Ortaokulu’nda öğrenciler ve öğretmenler hayatını kaybetti. Konutlar, hastaneler, kamu binaları, yollar köprüler yıkıldı. Birtakım binaların, 3-4 katı yerin altına gömüldü. Altyapı büsbütün hasar gördü. Nüfusun neredeyse yarısı 20 bin kişi, kayıtlara meyyit ya da kayıp olarak geçti.
DOZERLERİ SOKMADILAR
Depremden sonra Beichuan’a, yıkıntıları kaldırmak için dozerleri sokmadılar. Farlı bir plan uygulandı. Gaye sarsıntı alanını olduğu üzere korumak, adeta o anı dondurmaktı.
Önce, bozulan yollar onardılar. Ağır hasarlı binalara, çelik borularla takviye verildi. Yarıya kadar toprağa gömülmüş, kimi 30-40 derece yan yatmış binalar yıkılmaması için tıpkı metotla desteklendi. Harap haldeki binaların önüne, zelzele öncesi imajlarının yer aldığı fotoğraflar ile öykülerini anlatan küçük platformlar yerleştirildi. Bechiuan’ın enkazını dolaşırken, açık pencerelerden hüzünlü bir formda uçuşan perdeleri, terk edilmiş balkonlardaki kurumuş çiçeklerin saksılarını, devrilmiş sandalyeleri, koltukları, kırık pencerelerden giren esintiyle sallanan tozlu avizeleri görmek mümkün.
KAHRAMAN POLİS MEMURU ZUO Yİ
Polis memuru Zuo Yi’nin gözaltındaki 2 şüpheliyi kurtarırken enkaz altında kaldığı Beichuan Polis Merkezi’nin binasının giriş katına, ziyaretçilerin yıkımı içeriden görmeleri için profil borulardan bir tünel yapıldı.
Kurtarma birlikleri ilçeye girdikten sonra, yıkıntılardan çıkarılan çok sayıda kurban, ilçenin çıkış yolu yuvarlanan kayalar tarafından kapatılınca defin için nakledilemeyen cenazeler, hürmet göstermek ve büyük bir salgını önlemek emeliyle bir alana topluca gömüldü. Artık o bölge, kurbanların huzur içinde yattığı, çamlar ve selvilerle çevrili yemyeşil bir anıt mezar.
Rehberimizin anlattığına nazaran, zelzele gecesi önemli bir yiyecek ve su eksikliği vardı, beşerler daha büyük bir zelzele olup olmayacağını bilmiyorlardı. Zelzelede çökmeyen Ormancılık Bürosu’nun taban katındaki süpermarket, kurtulanlara yardım gereçlerinin gönderildiği merkez olarak kullanıldı. O marketin rafları ve buzdolapları hala yerinde duruyor.
ODALAR KÜÇÜKTÜ BİNA YIKILMADI
Depremde hiç hasar almayan bir bina da müdafaa altına alındı. Uzmanlar, yaptıkları incelemenin akabinde, odalar çok küçük olduğu için binanın yıkılmadığı konusunda görüş birliğine vardılar.
Toplam 1,2 kilometrekarelik müdafaa alanı ve 0,79 kilometrekarelik çekirdek muhafaza alanıyla bugün Beichuan eski ilçesi ziyaretlerin, anma merasimlerinin yapıldığı, bilimsel araştırmaların yanı sıra, afet tedbire ve azaltma alanı eğitiminin verildiği bir merkez haline geldi.
YENİ BEİCHUAN 30 KİLOMETRE UZAĞA TAŞINDI
Çin hükümeti, tekrar yapılanma çalışmaları kapsamında Beichuan ilçesini, 30 kilometre uzağa, yerin daha inançlı olduğu bir bölgeye taşıdı. İki yılda, cetvelle çizilmiş üzere düzgün ve geniş yollar, içinde kuğuların yüzdüğü göletler bulunan yemyeşil parklar, okullar, hastaneler, kamu binaları, iş yerleri ve konutları tekrar inşa edilerek yepisyeni bir ilçe yaratıldı.
SIFIRDAN YENİ BİR HAYAT
Depremde 4 katı toprağın altına gömülen Beichuan Oteli’nin sahibi Zahao Yi Xing’in yaşadıkları bir yine doğuş öyküsü. Çinli iş adamı, Yeni Beichuan ilçesine 25 kilometre uzakta, 5 kilometrekare büyüklüğündeki Qiangwang Bambu Ormanı’nı devletten kiralamış. Mahallî halkın da yaşadığı orman yerinde bambudan yapılmış, otel ve restoran kompleksi inşa etmeye başlamış. Bungalovların bir kısmı da konteynerlerden oluşuyor. Ayrıyeten, bambudan ikramlık eşyalar yapmak için atölyeler kurulmuş. Turistler burada düzenlenen kurslarda kendi istedikleri eşyaları kendileri de yapabiliyor. Restoranda mahallî yemekler sunuluyor. Özel içecekleri bambu yapraklarından yapılan yöresel bir çay. Endüstriyel bambu satışı yapıyor yurt dışına. Geçen yıl Yunanistan’a 170 bin dolarlık bambu satmış. Dahası var. Çin Qiang Ulus Hastanesi ile de iş birliği yapmışlar. Buraya mahsus bir böcek olan Jin Chan (kurutulmuş ağustosböceği mantarı) ile uygulanan klâsik Çin tıbbı ile hastalar özel bir kısımda, uzmanların nezaretinde tedavi ediliyor.
Qiangwang Bambu Ormanını’na geldiğinde yolların olmadığını söyleyen Zahao Yi Xing, “Yolun üretimi 5 yıl sürdü. Mahallî halka, buranın turistik bir bölge olacağını, 10 yıl içinde canlanacağını, 20 yıl içinde müreffeh bir hayat merkezi haline geleceğini anlattım. Ortak gayretimiz sayesinde, yılda bin yuanın biraz üzerinde kazanan mahallî halkın geliri yılda 28 bin yuanın üzerine çıktı” diyor.
5.12 WENCHUAN SARSINTISI ANMA MÜZESİ
Merkez üssü Wenchuan olan zelzele felaketinin anılarını gelecek yıllara aktarmak için Beichuan ilçesi, Qushan kasabasında ‘5-12 Wenchuan Zelzelesi Anma Müzesi’ 2013 yılında kurulmuş. Halka fiyatsız olarak açılan bu kapalı müze ‘5-12’ sarsıntısından etkilenen bölgelerde sarsıntı yardımı, afet sonrası tekrar yapılanma, kalkınma ve tekrar canlanma için yapılan büyük seyahati husus alıyor. Stant salonunun ortasında, zelzelede hasar görmüş ve deforme olmuş bir küme araç yer alıyor.
Müzeye giriş holünü uzunluktan boya kaplayan devasa rölyefte birinci zelzele anı, kurtarma çalışmaları, yine yapılanma ve olağana dönüş günlerini anlatan, yüzlerce figür yer alıyor. Salonlarda, karayoluyla kurtarmaya giden, ulaşılmayan bölgelere paraşütle inen grupların büyük boyutlarda fotoğrafları, kurtarma anı imgeleri, çalışmalar sırasında kullanılan el aletlerini, ekskavatörleri, kırıcılar, dinleme aygıtlarını, optik ömür detektörünü, kurtarma takımlarının sırt çantalarını, sarsıntı sonrası kurtulanları barındırmak için yapılan konteynerleri görmek mümkün. Wenchuan zelzelesinden sonra Tiananmen Meydanı’nda birinci defa ölen sıradan beşerler için yarıya indirilen bayrak da müzede korunuyor.
