El Clan-Çete
Bu hafta Arjantin’in demokrasiye geçiş kademesinde yaşanan toplumsal ve siyasi probleme parmak basan bir sinemayla başlıyorum.
Yönetmenliğini Pablo Trapero’nun yaptığı 2015 üretimi “El Clan” (The Clan-Çete), tıpkı sene Venedik Sinema Şenliği “Best Director” kategorsinde “Silver Lion” mükafatını, Toronto Milletlerarası Sinema Festivali’nde “Platform Prize-Honorable Mention” mükafatlarını kazanmış.
Gerçek bir kıssadan uyarlanan sinema 1976-1981 ortası devlet lideri olarak misyon yapan, 30 bin kişinin vefatından sorumlu olan, 2010 yılında yargılanıp ömür uzunluğu mahpusa mahkum edilen ve 2013 yılında hapishanede 87 yaşında ölen dikatatör Rafael Jorge Videla’nun derin kontaklar içinde olduğu Puccio ailesinin insanları kaçırıp fidye istemesini işliyor.
Ailenin patriyarkal elçisi Arquimedes Puccio ailesi ve istihbarattan arkadaşlarının yardımıyla Arjantin’in güçlü insanlarını kaçırarak fidye isterler. Fidye taleplerine karşılık alsalar bile rehinelerini öldürürler. Baba Puccio Arjantin askeri üniteleriyle bağlantı halindedir ve idarenin sivillere geçmesinden mutlu değildir. Oğul Alejandro rugby yıldızıdır, aile anne baba ve kardeşlerle birlikte memnunluk tablosu sergilemektedir. Ülkü bir aile üzere görünse de art planı karanlıktır. Alejandro babasıyla birlikte rugby ekibinden arkadaşı Ricardo Manoukian’ın kaçırılıp öldürülmesine neden olur. Bu olaydan ötürü Alejandro içten içe babasına karşı çıkmak istese de fidyeden gelen paranın cazibesine kapılarak tüm isyanını bastırır.
Film Arjantin’in demokrasiye geçiş evresinde ayak direyenleri epey çarpıcı bir öyküyle anlatıyor.
Arjantin’in demokrasiye geçişi bilindiği üzere beş yıl süren Videla dikatatörlüğü sonrasında misyona gelen cuntacı Leopoldo Fortunato Galtieri Castelli’nin militarist hasletlerle Falkland Adaları üzerinden İngiltere’ye açtığı savaşın kaybedilmesiyle başlar. General Galtieri’den sonra Arjantin sivil idareye geçer ve Raúl Ricardo Alfonsín devlet lideri olur. Demokrasiye geçiş evresi Videla diktatörlüğünden kalan ögeleri rahatsız eder ve ülke içinde çeteleşmeye sebep olur. Puccio ailesi de işte bu sancılı sürecin bir sonucu olup “mutlu” aile portresi çizerek gaddar usullerle Arjantin demokrasisini baltalamaya çalışmaktadır. Aile üyeleri ve onlara bağlı yozlaşmış ögelere karşın karanlık sürecin sonuna gelinmiştir. Puccio ailesi karanlık sürecin kapanmasının adeta bir mühürü üzeredir.
Dünyada 80 sonrası demokrasi şuurunun zayıf ve militarzimin hükümran olduğu ülkelerde geçiş çok sancılı ve zigzaglı olmuştur.
Nitekim Arjantin’de de diktatör Videla’nın birinci olarak Alfonsin devrinde 1985’de ömür uzunluğu mahpusa mahkum edildiğini ama ondan sonra vazifeye gelen Carlos Menem tarafından affedildiğini hatırlamak demokrasiye geçişin ne kadar uzun soluklu bir uğraş gerektirebileceğine dair bir fikir verir. Videla diktatörlüğü devrinde “kaybedilen” evlatlarını arayan Plaza De Mayo Anneleri Arjantin’deki demokrasi çabasının simgesi olmuştur. Birçok ülkede buna misal süreçler yaşanmış, devletin derinlerine kök salan yozlaşmış ögeleri temizlemek kolay olmamıştır.
Film birebir vakitte baba-oğul ortasındaki çatışmayı otorite ve isyan üzerinden irdeler.
Babasına isyan etmek istese de Alejandro, bir türlü o cüreti bulamaz. Daima kendi ruh aleminde bu sorunu bastırarak alt etmeye çalışır. Otoriteye karşı gelmenin sonu ise çok acıdır.
Özellikle dünyanın kaotik olduğu bugünlerde, demokrasiyi sahiplenmek ve pahasını anlamak ismine çok bedelli bir sinema.
Not: Sinema fotoğrafları IMDb’den alınmıştır.
