Diyanet İşleri Lideri Erbaş'ın Ayasofya'daki cuma hutbesine kılıçla çıkmasıyla birlikte İstanbul'un fethi sonrası 481 yıl boyunca mescitte uygulanan kılıç geleneği devam ettirildi.
Peki kılıçla hutbe okumak ne manaya geliyor? Bundan sonra gelenek devam edecek mi?
Danıştay kararı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzasıyla 86 yıl sonra müzeden tekrar mescide dönüştürülen Ayasofya, bugünkü cuma namazıyla büsbütün ibadete açıldı.
İlk cuma namazını ise Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş kıldırdı.
Detaylar için
Hutbeye elinde kılıçla çıktı
Erbaş'ın cuma hutbesini okumak için elinde kılıçla çıkması ise merak konusu olurken, Ayasofya'da hutbeye kılıçla çıkılmasının eski bir Osmanlı geleneği olduğu anlaşıldı.
Independent Türkçe'nin haberine göre Erbaş, cuma namazı sonrası yaptığı açıklamada, hutbeye kılıçla çıkmasına ait, “Fethin sembolü olan mescitlerde bu bir gelenektir. 481 yıl kesintiye uğramadan kılıçla çıkılmıştır. Bu geleneği bundan sonra da devam ettireceğiz İnşallah” ifadekerini kullandı.
Osmanlı'daki kılıç geleneği
İstanbul’un fethinden sonra mescide dönüştürülen Ayasofya'da, cuma namazı için hutbeye çıkan imamlar, İslam'daki “Kılıç Hakkı'nı” sembolize etmesi için ellerine kılıç alırdı.
Bu durum sadece Ayasofya’ya has olmamakla birlikte, fethedilen topraklardaki mescitlerde de birebir gelenek uygulanırdı.
Osmanlı'nın yanında birçok İslam devleti de kendi vakitlerinde bu geleneği devam ettirdi.
Kılıcın bulunduğu ele nazaran bildiri verilirdi
Hutbe sırasında kılıcın olmasının bir manasının yanında, tutulduğu el ile de kıymetli bir ileti veriliyordu.
Geleneğe nazaran hutbe sırasında kılıcın sağ el ile tutulması, kılıcı kullanmaya hazır olmak, savaşmak ve düşmanı kaygı vermek manasına geliyordu.
Kılıcın sol ele alınmasıysa, kılıcın kullanılmayacağı, barışın olacağı ve dosta inanç verildiği iletisi taşıyordu.
Hutbe sırasında da Diyanet İşleri Lideri Erbaş'ın kılıcı sol eliyle tuttuğu gördüldü.
Ayrıca, fethin sembolü olarak caminin minberine iki yeşil sancak asılır ve minberin sağ giriş tarafına 3 Hilalli kılıç konulurdu.
Kılıç geleneği nereden geliyor?
İslam dininde fethedilen topraklar ‘kılıç hakkı’ olarak sayılıyordu. Osmanlı’da da Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettikten sonra Ayasofya’yı ‘kılıç hakkı’ olarak kendi bünyesine aldı ve vakfa devretti.
Bu gelenek ise Türkiye Diyanet Vakfı’nın İslam Ansiklopedisi’nde şu biçimde anlatılıyor:
Bazı mescitlerde gelenek devam ediyor
Osmanlı’daki kılıçla hutbe okuma geleneği Türkiye’deki kimi mescitlerde devam ettiriliyor.
Edirne'deki Eski Cami'de cuma ve bayram hutbelerinin kılıç kuşanarak okutulmasıyla sürdürülüyor.
Osmanlı devrinde padişahların tahta çıkma merasimlerinin cuma günü mescitte yapıldığı ve hutbe padişahlar tarafından kılıçla okunduğu için bu gelenek Eski Cami’de 6 asırdır uygulanıyor.
Ayrıca, Samsun’un Ladik ilçesinde bulunan Cuma Camisi’nde de 1075 yılından itibaren hutbe kılıçla birlikte okunuyor.
İlçenin, Selçuklu Sultanı Melik Ahmet Danişment Gazi'nin kumandanları tarafından 1075'te fethedilmesinin arından buradaki kilise mescide çevriliyor.
945 yıldır her cuma kılıç geleneğinin uygulandığı Cuma Mescidi, halk ortasında ‘Kılıçlı Cami’ olarak anılıyor.
