Aşı çalışmaları süratle sürerken üretici firmalar hükümetlerle tedarik muahedeleri için görüşmelere sürat verdi. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ise aşı konusunda temkinli. Şu an 20'yi aşkın aşı adayı üzerine klinik araştırmaların yürütüldüğünü söyleyen üst seviye bir DSÖ yetkilisi, bu çalışmalara ait sonuçları 2021 başında alabileceklerini söyledi. Yetkili, aşının kitlesel olarak kullanımının ise en yeterli ihtimalle 2021 ortasını bulacağını söz etti.
Koronavirüse karşı dünya çapında aşı çalışmaları tüm süratiyle sürerken tedarik muahedeleri için aşı üreticileri ile hükümetler ortasında yürütülen görüşmeler de sürat kazandı.
DW Türkçe'nin haberine göre Merkezi Almanya'da bulunan Biontech firması, geliştirilme basamağındaki aşıyla ilgili birinci tedarik mutabakatına imza attı. Muahede, çalışmaların tamamlanması ve gerekli ruhsat ve müsaadeleri alabilmesi durumunda aşı adayı “BNT 162”den 30 milyon dozun İngiltere'ye gönderilmesini öngörüyor.
Şirket, 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan tedarik mutabakatlarının diğer ülkelerle de yapılabilmesi için çeşitli hükümetlerle görüşmelerin “ileri seviyede” devam ettirildiğini açıkladı.
İlk bulgular 'cesaret verici'
Biontech ve Pfizer firmalarının RNA bazlı aşı adaylarıyla yapılan çalışmalarına dair birinci bulgular, “cesaret verici” olarak nitelendirilmişti.
18-55 yaşları ortasında 45 sağlıklı insan üzerinde yapılan deneylerde bireylerin Kovid-19'a karşı antikor ürettiği belirtilmişti. Antikorların koronavirüse karşı müdafaa sağlayıp sağlamadığı ya da ne ölçüde sağladığı ise şimdi kesin olarak bilinmiyor.
Bunun için 30 bin kişi üzerinde başka araştırmalar yürütülüyor.
“En âlâ ihtimalle 2021 yazını bulur”
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Baş Araştırmacısı ve Kamu Sıhhati Ünitesi Lideri Soumya Swaminathan, aşının kitlesel kullanımının en yeterli ihtimalle 2021 yılı yaz aylarını bulabileceği ve pandemiyi bitirebilmek için aşının muhafaza oranının yüzde 70'in altında olmaması gerektiğini kaydetti.
Swaminathan, aşı çalışmaları ve bağışıklık üzere bahislerde Alman Haber Ajansı'nın (dpa) sorularına şu cevapları verdi:
“Sizce aşı ne vakit kullanıma hazır olacak?”
Swaminathan: Şu an 20'yi aşkın aşı adayı üzerine klinik araştırmalar yürütülüyor. Bu nedenle ortalarından birkaçının işe yarayacağı konusunda umutluyuz. Hepsinin fiyaskoyla sonuçlanması büyük şanssızlık olur. Sonuçları 2021 başında almamız mümkün. Akabinde aşının tamamlanması ve seri üretime geçilmesi gerekiyor. Pratik düşünecek olursak kitlesel olarak kullanılabilecek bir aşı 2021 ortasını bulacaktır. Evvelce kestirmek sıkıntı. Lakin bir aşı adayının muvaffakiyet talihini yüzde 10 olarak düşünürsek bu, bir ya da iki adayın, hatta tahminen daha fazlasının başarılı olabileceği manasına gelir.
“Şu an beşerler üzerinde test edilen aşılar da var. Ortalarında bilhassa baht tanıdığınız biri var mı?”
Aşı adaylarının hangisinin başarılı olabileceğini evvelden söyleyemeyiz. Muvaffakiyet bahtı, aşı adayının mümkün olduğunca fazla kişi üzerinde denenmesine bağlı. İlgi ağır, büyük yatırımlar yapılıyor. Lakin bizim muhakkak kriterlerimiz var. Aşının, aşılanan insanların yüzde 20'sini, ya da yüzde 30'unu müdafaası kâfi değil. Salgın bu biçimde sona erdirilemez. Yaklaşık yüzde 70'lik müdafaa sağlayan ve inançlı bir aşıya gereksinimimiz var.
“Aşı çalışmalarının suratı konusunda ne düşünüyorsunuz?”
Gerçekten çok süratli bir halde ilerliyor. Başka hastalıklarla karşılaştırdığınızda şimdiye kadar gördüğümüz en süratli ilerlemeye şahit olduk. Ocak ayında virüsün RNA genomunun tespit edilmesiyle Mart ayındaki birinci aşı testi ortasında üç aydan kısa bir vakit geçti. Daha evvel bu türlü bir duruma şahit olmadık. (Aşı adayının beşerler üzerindeki tesirinin incelendiği) üçüncü fazın, birinci yılın sonunda tamamlanması değerli bir muvaffakiyet olacaktır. Lakin klinik araştırmalarda üçüncü fazın tamamlanması vilayetle de aşının tesirli, inançlı ve kullanıma hazır olduğu manasına gelmiyor.
Test edilen aşılar epey farklı temellere dayanıyor. Ortalarında favoriniz var mı?
Bazı aşı konseptleriyle ilgili daha fazla deneyimimiz var. En azından ne bekleyebileceğimizi biliyoruz. Örneğin deaktive edilmiş virüslerle yapılan aşılar uzun yıllardır kullanılıyor. RNA ve DNA bazlılar ise yeni ve şimdiye kadar beşerler üzerinde hiç kullanılmadı. Münasebetiyle sonuçları çok dikkatlice gözlemlememiz gerekiyor. Bu yeni metotların bağışıklığı ortaya çıkarmada ne kadar tesirli olduklarını ya da ne kadar inançlı olduklarını bilmiyoruz. Lakin bu kadar değişik sistemlerin denenmesi çok âlâ. Farklı insan kümelerinde, örneğin yaşlılar, gebeler ya da çocuklarda farklı yollar daha düzgün sonuç verebilir.
Kısa müddet evvel açıklanan araştırmalar, enfeksiyonla oluşan antikor düzeyinin, sonrasında süratli bir formda gerilediğini ortaya koydu. Bu sizce tasa verici bir bulgu mu?
Hayır, ancak yakından takip ediyoruz. Virüsü nötralize eden antikorların ortadan kaybolması, bağışıklığın yitirildiği manasına gelmiyor. Bu virüse karşı farklı bağışıklık yolları daha inceleme evresinde. Hücrelerin ilettiği bağışıklık yansısının, yani T hücreleri reaksiyonunun çok kıymetli olabileceğine dair bulgular da var. Buna ek olarak bedende oluşan kimi hafıza hücreleri var. Bu hücreler, bedene yine virüs girdiğinde yine aktive olup bağışıklık reaksiyonu oluşturabiliyor. Daha bunları öğrenme evresindeyiz. Doğal enfeksiyonlardan bildiğimiz şey, antikor üreten insanların çoğunluğunun bağışıklık da kazandığı. Bunu bilmek hoş bir şey. Aşının da bağışıklık yaratabileceği umudu var. Şimdiye kadar ikinci bir enfeksiyonun oluştuğu olay duymadık.
