İzmir’de onlarca kişinin hayatını yitirdiği zelzelenin akabinde, yıkılan binalardaki kolonların kesik olduğu argümanları gündeme geldi.
Peki, oturduğumuz binanın kolonunun kesilmiş olduğunu nasıl anlarız? Nasıl bir yol izlemeliyiz?
Uzmanlar, Hürriyet’ten Ece Çelik’e açıklamalarda bulundu. Hangi uzman hangi ihtarda bulundu? Ayrıntılara birlikte bakalım.
İnşaat mühendisi Osman Cenk Terzioğlu:
“Eski binaların altına otopark yeri açmak ya da otomobil galerisi, market üzere dükkanlar yapmak istediklerinde kolonunu kesenler var. Bu çok tehlikeli bir durum. 1999 zelzelesinde Avcılar’da yıkılan pek çok binanın altında otomobil galerisi olduğunu gördük. İstanbul’un birçok noktasında benim bildiğim kolonu kesilmiş binalar var. Bunlarla ilgili gerekli ikazları yaptık. Dört ayaklı bir sehpa düşünün bunun birini kestiğinizde tüm yük 3 ayağa biner. En ufak bir sarsıntıda bina devrilir. Bizler kolonların ortasında çelik makaslar yaparız. Ortalara kirişler ve diyagonaller koyarız. Şayet üç kolon varsa öbür kolonlar çelik makas üzere davranmaya çalışır. En ufak bir sarsıntıda sistem kilitlenir ve bina yıkılır. Kolonu keserseniz bina o anda da yıkılabilir 30 sene boyunca bu formda de kalabilir bunun belirli bir müddeti yok. Ancak bina ufacık bir sarsıntıya bakar. Apartmanlarındaki kolonun kesildiğinden kuşku duyanlar öncelikle kendileri binadaki süreklilik sayesinde bunu denetim edebilir. Binalardaki taşıyıcı kolonlar kendilerini belirli eden köşeli yapılardır. Bunlar aşağı kadar gidiyor mu diye kendileri görüp anlayabilir. Lakin bunun tesirlerini anlamak için bir inşaat mühendisi ya da mimarla konuşmaları ve derhal belediyeye haber vermeleri gerekir. Bireyler kolonun kesilip kesilmediğini kendisi anlayamıyorsa belediyeden bina ruhsatını isteyebilir bu noktada yeniden bir inşaat mühendisi ya da mimardan yardım isteyip binanın kolonunun olup olmadığını tespit edebilir.”
‘Ev alırken denetim koşul…’
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu:
“Sosyal medyada onlarca kolonu kesilmiş bina fotoğrafı görüyoruz. Boruları saklamak için kolonu kesmişler, bütün taşıyıcı sistemi yok etmişler. Taşıyıcı sistemleri sebep her ne olursa olsun zayıflatmamak gerekiyor. Bu cinayete teşebbüstür. Kolonların yanlışsız materyal ile gerçek işçilikle yapılması gerekiyor. Mesken alınmadan kesinlikle denetim edilmesi gerekiyor. Bina güvenliği konusunda çok problemli bir memleketteyiz. Otomobil alırken her yerine bakıyoruz lakin konut alırken herkes inşaat mühendisi kesiliyor. Konut almadan herkese tavsiyem inşaat mühendislerine, mimarlara sorsunlar, binanın sağlamlığı konusunda emin olup o denli alsınlar.”
‘Kolonlardan şüphelenen herkes belediyeye başvurmalı.’
Yüksek mimar Ceyhan Gönen:
“Taşıyıcı kolonlar ismi üzerinde bir binayı ayakta tutan en değerli taşıyıcı ögeler. Hiçbir türlü kesilmemesi, ziyan verilmemesi gerekiyor. Biz mimarlar kablo geçsin diye ufak bir delme bile yapamayız. Dört ayaklı bir masanın ayağı üzere düşünmek lazım. Üç ayak üzerinde masa durur mu? Duruyorsa bile tesadüfen duruyordur. Elbette binanın iskanı verildikten sonra tertipli taşıyıcılar duruyor mu diye denetim edilmiyor. Zira bunu kesmek mantıklı bir şey değil, bindiğin kısmı kesmektir, belediyeler de daima kolonlar duruyor mu diye denetim edemez. Örneğin 99 sarsıntısından sonra Marmara bölgesinde yeri sağlam olmayan bölgelerde tüm binalara denetime gidilmişti. Yerinden emin olunmayan bölgelerdeki binaların beton kalitesine, kullanılan çimento ölçüsüne, çimento ile demir aralığına bakılıyor. Birtakım müteahhitler ruhsatı aldıktan sonra bodrum katlarda perde betonları kesip o daireleri satabilmek için pencere açıyor. Bu da binalara önemli ziyanlar veriyor. Kendi binasının kolonunun kesilmiş olduğundan şüphelenen herkes çabucak belediyeye başvurmalı.”
‘Kolonlar değiştirilemez eleman.’
Mimar Ali Yücesoy:
“Kolonları iskelet sistem olarak isimlendiriyoruz. Binanın ana taşıyıcısı kolonlar. Bu iskeletin binanın temelinden çatısına kadar kesintiye uğramadan sağlıklı bir biçimde durması gerekiyor. Adeta bir insanın iskeleti insanı nasıl ayakta tutuyorsa kolonlar da binayı ayakta meblağ. Bölücü duvarlar değişebilir, dönüşebilir. Fakat kolonlar kirişler, perde duvarlar değiştirilemez elemanlar. Klâsik üretim tekniğinde iki kolon ortasında ortalama 6 metre açıklık bırakabiliyoruz. Bu bazen mağaza dükkân üzere kullanımlarda yetersiz kalıyor. Bu sebeple klâsik konut yapısı altına yerleştirilen dükkanlar bilinçsizce kolon kesme formülüne gidip alan sağlamak istiyorlar. Fakat 99 zelzelesinden sonra bu iş çok önemli oranda azaldı. Kolonun ne demek olduğunu neye yaradığını net bir biçimde acı deneyimlerle anlamış olduk. Kolon kesip binanın ayakta durmasını beklemek bir insanın bacaklarını kırıp ayakta durmasını beklemekten farksızdır.”
