Son devirde Doğu Anadolu ve Ege'de peş peşe gerçekleşen zelzeleler beklenen büyük Marmara zelzelesini bir sefer daha hatırlattı. Marmara için “Minimum 7.3 sarsıntı geliyor, latifesi yok” uyarısını yapan Prof. Dr. Naci Görür, İstanbul'da 900 bin binanın inançlı olmadığını belirterek “Büyük bir risk altındayız” dedi.
Vatandaşların kendi can güvenliği konusunda gereğince hassas olmadıklarını vurgulayan Görür, beklenen büyük felaket karşısında Ayasofya üzere tartışmaların ise anlamsız olduğunu söyledi. Kentsel dönüşümün rantsal dönüşüme evrildiği eleştirisini de yapan Görür, Kanal İstanbul için de katiyetle yapılmamalı dedi.
Cumhuriyet'ten İpek Özbey'in sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Görür, halkın kendi can güvenliği konusunda hassasiyeti olmadığını, bu nedenle hükümetlerin de bu mevzuya yoğunlaşmadıklarını söyledi:
“Ancak birtakım büyük zelzeleler, insan kayıpları, ülke çapında acılı bir atmosfer oluştuğunda sarsıntı akıllarına geliyor, bir ekip şeyler yapacaklarını söylüyorlar ancak ortaya birkaç ay girince unutuluyor.”
“Türkiye’de 1999’dan bu yana en az 4-5 seçim oldu. 1999’da bir gecede, 55 saniyede 20 bin insanı gömdük. Ben hiçbir vakit kendi milletimin meydanlarda pankart taşıyıp da “Depremde ölmek istemiyoruz”, “Deprem baht değildir” diye siyasalları zorladığını görmedim.”
“İnsanların can güvenliği yokken Ayasofya'yı tartışıyorlar”
“Zaten halk işi ciddiye alsa, siyasetçi de almak zorunda kalır. Aksi halde oy alamaz. Hiçbir seçimde, çabucak hiçbir parti önemli olarak sarsıntısı ön plana çıkartmadı. Üstelik bir kılıf buldular, “Sevimsiz bir mevzu, bunu meydanlarda konuşmak âlâ olmazmış”. Bu türlü saçmalık olur mu, insanların can güvenliği yokken, halkı hiç ilgilendirmeyen gündemleri meydanlarda bağırıp çağırıp söylemenin ne manası var?”
“Baya okumuş yazmış adamlar, oturuyorlar, Ayasofya ibadete açılsın mı açılmasın mı onu tartışıyorlar. Hayatının en azından 20 yılını ağır olarak zelzele araştırmalarına vermiş biri olarak tuhafıma gidiyor. Açılsın, her şey olsun, başka, ancak büyük bir zelzele geliyor.”
“İstanbul'da 900 bin bina inançlı değil. Büyük bir risk altındayız”
“Minimum 7.3 zelzele geliyor, latifesi yok. İstanbul üzere yapı stokunun yüzde 60’ının zafiyet içinde olduğu bir yerde bunun sonuçları çok büyük olacak.”
“İstanbul’da 1 milyon 600 bin bina var. Tekrar resmi sayılara nazaran bu yapı stokunun yüzde 60’ı mühendislik hizmeti görmemiş. Planı, projesi, hesabı, kitabı, statiği, temel etütleri yapılmamış… Yani bunları oradan, buradan gelen, bu işi bilmeyen müteahhitler başına nazaran yapmış. Ya da her seçim öncesi vatandaş bir kat yapmış, sonra getirip bir kat daha çıkmış… O denli olunca 900 bin bina zelzele inançlı değil. Büyük bir risk altındayız…”
“Kentsel dönüşüm rantsal dönüşüm oldu.”
“Bizim konuştuğumuz ‘deprem odaklı kentsel dönüşüm’… Bunu yapmadılar… Bunlar ‘kentsel dönüşüm’ü ‘müteahhitlik projesi’ zannettiler. Bu işin üretimini, motor gücünü, kontrolünü, nezaretini de müteahhitlere verdiler. Müteahhitlerle konut sahipleri oturdular, ‘nasıl daha fazla rant elde ederiz’ diye hesap kitap yaptılar, anlaştılar. Onu yıkıp, yerine daha berbat, sokakları daraltan, binaların uzunluğunu uzatan projeler yaptılar.”
“Deprem açısından kabul edilebilir bir gelişim olmadı. Bu iş müteahhitlik projesi değil. Bu iş fakat devletin kontrol ve nezaretinde olur. Münasebetiyle kentsel dönüşüm bu anlayışta rantsal dönüşüm oldu.”
“Kanal İstanbul yapılmamalı”
“Bir defa zelzeleden bağımsız Kanal İstanbul yapılmamalı. Jeolojik açıdan son derece sakıncalı, tehlikeli, İstanbul’un başında Demokles’in Kılıcı üzere sorun çıkartacak, kaygı içinde yaşamamıza neden olacak bir proje.”
“Bu kanalın güzergâhı bilhassa Çekmece Gölü’nün kuzeyinde Sazlıdere’den başlayıp, Marmara’nın kıta sahanlığına açıldığı yere kadar olan bölge jeolojik olarak tam manasıyla olağandışı tehlikeli ve riskli yerler. Sarsıntı olmamasına karşın kaymalar, heyelanlar oluyor. O bölgedeki arazi stabil değil, şu anda bile kayıyor. Sarsıntıda haşat olur buralar. İkincisi bu Kanal İstanbul’un Marmara’ya açıldığı kıta sahanlığında deniz araştırmalarında gördük. Bizden evvel de arkadaşlarımız yaptıkları araştırmalarda canlı faylar olduğunu gördüler. Bu fayların boyutlarını tam olarak araştıramadık lakin canlı oldukları kesin. Mümkün bir zelzelede bu faylar harekete geçmek suretiyle kanalın Küçükçekmece’ye kadar olan her yerini tarumar eder. Bundan kaçış yok. Heyelanlar, bu faylar tarafından çok tetiklenebilir. Kaldı ki büyük bir tsunami tehlikesi var. Tsunami bu kanala girdiği vakit, o sırada kanalın içinde gemi falan varsa onu da sürükler götürür ve bir yerlerde taşıdığı materyallerle kanalı tıkadığı an orada bir barajlanma olur. Bütün kanalın etrafını deniz basar. Bir daha da orayı kurtaramazsın.”
Deprem riskini arttırır mı?
“Arttırır. Bakın “deprem olmayı arttırır” demiyorum, riskini arttırır. Zelzele olduğu vakit olabilecek zararın hesabıdır risk. Sarsıntı olduğu vakit bizler nerede yangın, göçük, göçük altında insan varsa, açsa, susuzsa koşup yardım etmek isteriz. Sen kanalı oraya yapmaya kalktığında İstanbul’u adalara ayrıştırıyorsun. Adaya yardım götürmek diğer, karaya öteki. Zelzele olduğunda, orada yaptığın köprüler işe yaramadığı vakit yahut trafik tıkandığında göçük altında bekleyen insanlara ulaşamazsın. Afet idaresini zorlaştırıyor. Kanal demek orada 300-500 bin bina daha yapılması demek. Zelzele bekleyen yerde yapılmaması gereken en değerli şey nüfus yoğunluğunu arttırmaktır. Ne kadar insan fazlalaşırsa, o kadar mevt olacak demektir. Kanal İstanbul’un yapılmaması gerekir.”
Röportajın tamamına buradan erişebilirsiniz.
