Ankara kulislerinde son devirde Avukatlık Yasası’nın değiştirilerek çoklu baro sistemine geçileceği ve ilgili düzenlemenin yakın vakitte Meclis’e geleceği konuşuluyor. Yeni düzenlemeye nazaran, barolar yeniden merkezde tek bir Barolar Birliği tarafından yönetilirken, vilayetlerde çoklu barolar kurulabilecek. Hasebiyle, üye sayısı beş bini aşan vilayetlerde iki bin üye ile yeni bir Baro kurulabilecek. Örneğin İstanbul’da ek olarak 5-6 baro daha kurulabilecek.
Euronews Türkçe'den Menekşe Tokyay da planlanan uygulamanın hukuk sistemi ve demokratik işleyiş açısından doğurabileceği tesirleri hukukçularla konuştu.
Avukat Prof. Dr. Mehmet Köksal, Avukatlık Kanunu’nda değişikliğe gidilerek çoklu baro sisteminin getirilmesi tarafında bir adım atılmasıyla birlikte birebir yetkileri alacak olan baroların yetkilerinin bölüneceği ve mesleksel eğitimin kalitesinin azalacağı konusunda tasalarını lisana getiriyor.
“Avukatlar da nerede kolay ruhsat alabiliyorlarsa oraya gidecekler”
Köksal’a nazaran, bu uygulama, baroları “siyasi bir araç” olarak kullanma dileğinin bir uzantısı olup, hak arayan bireylerin, örneğin şiddet gören bir bayanın yahut istismara uğrayan bir çocuğun, bağımsız avukata erişimini zorlaştıracak.
“Kamu hukuku hukuksal bireyleri olan baroların üç temel vazifesi vardır” diyen Köksal bu misyonları şu biçimde sıralıyor: “Avukatların eğitimleri, avukatlarla yargının, avukatlarla müvekkillerinin ve avukatlarla avukatların ilgilerinin düzenlenmesi; hukukun üstünlüğünün sağlanması; ve hak arama özgürlüğünün temin edilmesi.”
Köksal, avukatların mesleksel eğitiminin, imtihan ve ruhsatlandırma sisteminin çok başlı hale gelmesiyle birlikte mesleksel eğitimin zayıflayacağı görüşünde:
Köksal, “Bölünmüş barolar, mali açıdan zorluklar yaşayacaklar. Eğitimleri karşılayamayacaklar. Üye kazanabilmek için de eğitimleri (…) gereği üzere yapmayacaklar. Avukatlar da nerede kolay ruhsat alabiliyorlarsa oraya gidecekler. Bu da, eğitimin ciddiyeti ve kalitesini etkileyecek” diyor.
“Gündemden geri çekilmeli”
İstanbul Barosu Lider yardımcısı avukat Naran Moroğlu ise, pandemiyle uğraş sürecinde ana gündemin sıhhat, ekonomik ve toplumsal problemlerin tahlili olması gerektiğini, bu süreçte Baroların yapısında ve seçim sistemlerinde değişik teşebbüslerinin, hem de Baroların görüşü alınmadan hiç hakikat olmadığını söylüyor ve gündemden geri çekilmesi davetinde bulunuyor.
19 Mayıs’ta Türkiye Barolar Birliği ve 80 Baro, kelam konusu değişiklik teşebbüslerinin durdurularak geri çekilmesini talep etmişti. 1 Haziran’da gerçekleştirilen Baro Liderleri toplantısı sonuç bildirgesinde ise bu değişiklik hazırlıklarının asıl muhatabının Barolar ve Türkiye Barolar Birliği olması ve teklifin geri çekilmesi gerektiği vurgulanmıştı.
Moroğlu, “Avukatlar, herkesin hak arama özgürlüğünün temsilcileridir. Bu nedenle avukatların meslek odası olan Barolar, kamu kurumu niteliğindedir ve meslek odası olmalarının yanında hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını savunmak, korumak ve yerine getirilmesine müdahil olmaktadır” diyor.
“Yurttaşların uğrayacağı hak kaybının telafisi mümkün mü?”
Moroğlu’na nazaran, çoklu Baro kurulması demek, yol açacağı çok istikametli meseleler yanında, yurttaşlara fiyatsız avukat dayanağı sunulan İsimli Yardım ve CMK Ceza Muhakemesi Kanunu hizmetlerinden gereği üzere nitelikli bir formda alınamaması, hak kaybına uğranması demektir.
Kadın hakları savunucuları, değişikliklerin bayana ve kız çocuklarına yönelik istismar olaylarına da yansıması olabileceği konusunda kaygılı.
“Kadınlara, çocuklara yönelik şiddet, insan hakları ihlalidir. Fizikî, toplumsal, ekonomik, ruhsal yahut cinsel şiddet mağdurlarına tüzel dayanak veren avukatların Baroları tarafından verilen seminerlerde bu bahiste meslek içi eğitim almış olmaları önkoşuldur. Kurumsallaşmış bu çalışmalar, kurulması halinde çoklu Barolarda nasıl uygulanacaktır? Bu ortada yurttaşların uğrayacağı hak kaybının telafisi mümkün mü?” diye soruyor Moroğlu.
Moroğlu’na nazaran, çoklu Baro kurulması, giderek artan bayan cinayetleri, bayana yönelik şiddet, çocuk istismarları olaylarında mağdurların adalete erişiminde belirsizlik yaşanması, ziyana uğraması üzere sonuçlar doğurabilir.
“Bir ülkede demokrasinin varlığı ile baroların bağımsızlığı hakikat orantılı”
2004-2016 yılları ortasında İstanbul Barosu Genel Sekreterliği yapan, hala Türkiye Barolar Birliği Lider yardımcılığı yapmakta olan avukat Hüseyin Özbek ise, Avukatlık Kanunu’nda bu türlü bir değişiklik doğrultusunda hukuk topluluğunda ağır bir talep olduğunu düşünmüyor.
Özbek, “Barolar kamusal özelliği olan meslek örgütleridir ve demokratik örgütlerdir. Barolar, Türkiye’de hukuk güvenliğinin, yargı bağımsızlığının, kuvvetler ayrılığının da kıymetli dinamiklerinden biri. Bir ülkede demokrasinin varlığı ile baroların bağımsızlığı yanlışsız orantılı. Şayet bir ülkede barolar bir meslek örgütü olarak bağımsız bir biçimde iktidarın vesayeti, kontrolü, yönlendirmesi ve baskısı olmadan faaliyette bulunabiliyorlarsa demokrasinin hala o ülkede var olduğu ve demokratik bir nizam bulunduğunun ispatı olur” diyor.
Özbek’e nazaran, halihazırda Baroların seçim tarzları ve işleyişlerine dair süregiden tartışmanın arkasında yatan asıl neden, Baroların siyasi iktidarın kontrolü altına girmesi ve muhalif seslerin ortaya çıkmasının önlenmesi.
“Baroların üye sayısından kaynaklı doğal haklarını ortadan kaldırmak isteniyor”
“Baroların demokrasi, yargı bağımsızlığı, insan hakları talep eden, etraf hassaslığı olan bir yapı olmaktan çıkarılması, iktidarın uyumlu bir ögesi haline getirilmesi isteniyor. Sayısal manada büyük Baroların delege sayısı tırpanlamak, Barolar Birliği seçiminde üye sayısı az olan barolarla eşitlenmesini sağlamak ve üye sayısından kaynaklı doğal haklarını ortadan kaldırmak isteniyor” diyor Özbek.
Türkiye’de 80 baro bulunuyor ve 1969 yılından beri süregiden ve birtakım değişikliklerden geçmiş bir Avukat Yasası ile 140 bin civarında avukat bulunuyor. İstanbul Barosu, metropol olması sebebiyle avukatların çalışmayı tercih ettikleri bir yer olmasından ötürü 50 bine yakın üyeyle ülkenin en kalabalık delegesi bulunan Baro. Onu Ankara ve İzmir baroları takip ediyor.
Nispi temsil konusunda ise, Özbek’e nazaran, bu yapının azınlık diktasına dönüştüğü ve başka avukatların temsilinin önlendiği istikametindeki savlar temelsiz, zira İstanbul Barosu’nun 50 bine yakın avukatının çabucak hepsi baro organlarına rastgele bir yasal mahzur olmaksızın aday olabiliyorlar.
