‘Unutmayacağız, Unutturmayacağız’ | 14 Madde ile 17 Ağustos 1999 Depremi ve Sonrası

Bundan tam 21 yıl evvel bugün, 17 Ağustos 1999’da Türkiye en karanlık günlerinden birini yaşadı. Saat 03:02’de merkez üssü Gölcük olan deprem 45 saniye içerisinde binlerce can aldı, faciadan sağ kurtulanlara ise ömür uzunluğu unutamayacakları bir acı bıraktı… Bu zelzele tarihe 17 Ağustos sarsıntısı olarak geçecekti.

Başta  Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul ile civar vilayet ve ilçelerde büyük bir yıkıma sebep olan deprem Ankara'dan İzmir'e çok büyük bir alanda hissedildi.

Elektrikler kesik, imkânlar kısıtlıydı. Dış dünya ile irtibat kesilmişti. Halbuki birinci 24 saat sarsıntıda çok kıymetliydi.   İlk arama-kurtarma çalışmaları halk tarafından gerçekleştirildi. Beşerler berbat haberi evvel radyodan duydular. Sonraki gün televizyon takımlarının olay yerine varması sonrasında Türkiye gördüklerine inanamadı.

Dönemin Başbakanlık Müşaviri Ahmet Şağar, ‘O Gün’ isimli belgeselde durumu şöyle özetliyor: “Biz valilerle Başbakan ortasındaki ilişkiyi akşam 19:00’da sağlayabildik. Gölcük’teki tahribatı 11:30’da öğrenebildik. Haberleşme tüm boyutlarıyla felç olmuştu.” Yeniden birebir belgeselden Ankara’da bulunan Başbakan Ecevit’in İstanbul’daki Cumhurbaşkanı Demirel’e telefon ile ulaşamadığını öğreniyoruz. Ayrıyeten yakınlarının durumunu öğrenmek üzere helikopter ile Adapazarı’na hareket eden dönemin İçişleri Bakanı Saadettin Tantan’ın gördüğü vahim tabloyu Ankara’ya amatör bir telsizci yardımı ile aktardığını…

Trafik, yaralıların zelzele bölgesinden ambulanslarla etraf vilayet ve ilçelerdeki hastanelere intikalini güçleştirirken yardım araçlarının da zelzele bölgesine gelmesini geciktirdi. Bu durum acil afet siyasetlerinin hayati ehemmiyetini bir kez daha gözler önüne serdi.

Ekşi Sözlük’ten:

devlet, uyuyordu.

ne olduğunu, nerede olduğunu bilemedi.

3:02'den sonra yaklaşık bir buçuk saat daha
uyudu.

iletişim altyapısı, göçtü.

kimse kimseyi ne arayabildi, ne sorabildi.

çok övünülen bağlantı şebekeleri,
alternatifleri olmadığı için uzun mühlet sustu.

binalar, çöktü.

işbilmez, gözünü para bürümüş ellerde deniz
kumundan yapılan mukavemetsiz binalar bir bir yıkıldı.

nice canlar vardı.

kimisi enkaz altında hayatını kaybetti, kimisi
enkaz altından kurtularak hayata tutundu.

o günün yaşattığı büyük acıyı yüreklerine hapsederek
hayatlarına devam etti.

insanlara mezar olan binaları yapanlar.

bazılarının davası vakit aşımına uğradı,
bazıları tazminatla yırttı, birtakımı da kısa ve indirimli ceza mühletini doldurup
cezaevinden çıktı.

kızılay, sınıfta kaldı.

köhnemiş, su alan çadırları ve çürümüş
teçhizatıyla yardıma muhtaçtı.

saatler, her birine umut bağlandı.

geçen her saatle umut ortasında şiddetli bir
mücadele yaşandı.

enkaz altından sağ salim çıkan her can
umutları yeşertti.

“sesimi duyan var mı?”
nidaları, her yerde yankılandı.

kulaklar beton ve moloz yığınlarına dayandı.

o anlarda etraftaki tüm beşerler, makinalar,
mahlukat ve tabiat sustu.

toplanan yardım paraları.

akıbetleri, ne kadarının alaşağı edildiği ve
ne kadarının hizmet için harcandığı hiçbir vakit bilinemedi.

gözyaşı, sel olup aktı.

ben ağladım, sen ağladın, biz ağladık, herkes
ağladı.

zaman, acıları unutturmak için çabaladı.

bizlere unutturmadı.

lakin, zelzele konusunda ders ve tedbir alması gereken
kişilere, unutulmaması gereken şeyleri bir bir unutturdu.

Kaynak: https://eksisozluk.com/entry/20029209

Yukarıda gördüğünüz ekşi sözlük'te 17 ağustos 1999 başlığı altında yer alan canlı tanıklıklar ortasından seçtiğimiz 25 entry'nin toplamından oluşan söz bulutu. Birinci göze çarpan sözler: Sarsıntı, 03:02, yardım, vahim ve uğultu.

2010 yılında yayımlanan Meclis Araştırması Raporu'na nazaran 18.373 kişi hayatını kaybetti. 48 bin 901 kişi ise yaralandı. 

Devletin bütün kurumları 17 Ağustos ve onu takip eden birinci birkaç günde tamamen etkisiz olduğu için insanların kaybettikleri yakınlarını hiçbir resmi işlem yapmadan toplu mezarlara defnetmek zorunda kaldıkları biliniyor. Bu nedenle can kaybının resmi sayıların üzerinde olduğu bir gerçek. Vikipedi’de yer alan resmi olmayan bilgiler tamamıyla can yakıcı: 50.000 vefat, ağır-hafif 100.000'e yakın yaralı…

Nedim Şener 20 Ağustos 1999 tarihinde Milliyet’te yer alan haberinde İzmit’ten bildiriyor:

“Bir yandan Tüpraş'taki yangın, öteki yandan üç bin meyyit ve 12 bine yakın yaralının yürekleri yakan acısı… Sarsıntıda en çok can kaybının olduğu İzmit'te yas çığlıkları ve ceset kokuları göğe yükseliyor. Büyük sarsıntının üzerinden geçen ikinci günün akabinde kentte cesetlerin gömülmesi büyük bir sorun haline geldi. Yalnız gömülme süreçleri değil, cenazelerin yıkanması üzere bahislerde da eleman sıkıntısı yaşanıyor.

Enkaz kaldırma ve kurtarma sırasında yaşanan fiyasko, cenazelerin kimlik tespitinde olduğu üzere korunmasında da yaşanırken, mezar yeri sorunu enteresan usullerle gideriliyor. Hastanelerin, morglarının ardından kentteki buz pateni pistini de dolduran üç binden fazla ölüyle karşılaşan Kocaeli'de mezar kazılması sorunu belediye ve özel dal kuruluşlarına ait kepçelerle halledilmeye çalışılıyor. İzmit merkezinde bulunan Bağçeşme mezarlığında yeri olan aileler cenazelerini buraya defnediyor. Kimsesizlerle Bağçeşme mezarlığında yeri olmayan ve daha çok kente çalışmak için gelmiş “gurbetçilerin” cenazeleri ise Kandıra'da “eski İstanbul Yolu üzeri” denilen bölgedeki asri mezarlığa ne namaz, ne de defin kağıdı olmadan defnediliyor.”

Depremi radyodan haber alan köpekli ve tabipli sivil bir arama-kurtarma takımı 1 saat 25 dakika sonra Avcılar’daydı. Pek çoğumuzun ismini birinci defa o gün duyduğu AKUT 17 Ağustos Depremi’ndeki arama-kurtarma çalışmaları boyunca 200 kişiyi enkaz altından çıkardı.

Örgütlü, örgütsüz binlerce kişi sarsıntı bölgelerine yardıma koştu. Zonguldak maden çalışanları küreklerini kapıp geldi. 51 başka ülkeden 1700 istekli arama-kurtarma çalışmalarına katıldı.

285.211 konut, 42.902 işyerinin  hasar gördüğü 17 Ağustos zelzelesi ile birlikte hayatımıza giren  Jeofizikçi akademisyen Ahmet Mete Işıkara, “Deprem öldürmez, binalar öldürür derken” kıymetli bir probleme işaret ediyordu. Plansız kentleşme, riskli yapılaşma, yaptırımsız kontrol ve eğitimsiz kitleler… Ve toplumdaki deprem şuuruna ait şöyle diyordu: “ Okul, konut ve iş yerinde tedbir alma ve doğru davranma  %28’e çıktı. Bunu yükseltmeliyiz.”

2 bin 200 dava açıldı, yalnızca 40 kişi hatalı bulundu, kalan davalar da 16 Şubat 2007 yılında vakit aşımından düştü. 

Yalova’da ceza aldığı bilinen tek isim Veli Göçer oldu. İnşa ettiği konutların yıkılması sonucu 195 kişinin vefatından sorumlu tutularak 18 yıl 9 ay mahpus cezasına çarptırılan müteahhit  Göçer depremin 12'nci yıldönümüne kısa mühlet kala 13 Ağustos 2011’de tahliye oldu.

• Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.

• Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.

• Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen mahpus cezaları ertelendi.

• Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi.

• Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi.

• Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer'in oğluyla ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava vakit aşımına girdi.

• Sakarya: 695 davadan 5 bireye ceza çıktı.

• Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10'ar ay mahpus cezası aldı. 6'sının cezası infaz edildi, 6'sı için müddet istendi.

• Yalova: 173 dava açıldı, çabucak hemen tamamı sonuçlandı. Veli Göçer 18 yıl 9 ay mahpusa mahkûm edildi.

• Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldığı iddia ediliyor. Yargılamaların sonucunda hiç kimse cezaevine girmedi.

Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/17_Ağustos_…