Türk siyaseti bugün en değerli isimlerinden birini daha kaybetti. Eski Başbakanlardan Mesut Yılmaz, İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede 72 yaşında hayatını yitirdi. Anavatan Partisi’nin (ANAP) kurucuları ortasında da yer almış olan Yılmaz, çeşitli bakanlıkların yanı sıra üç koalisyon hükümetinde başbakanlık misyonu üstlenmiş bir isimdi. Yılmaz’ın siyasi hayatındaki dönüm noktalarını BBC Türkçe derledi…
Aslen Rizeli olan Yılmaz, 1947’de İstanbul’da doğdu. Ortaöğretimine Avusturya Lisesi’nde başladı ve İstanbul Erkek Lisesi’nde bitirdi. 1971 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve İktisat Kısmı’ndan mezun oldu.
Daha sonra Almanya’nın Köln Üniversitesi İktisadi ve Toplumsal Bilimler Fakültesi’nde yüksek lisans yaptı.
Siyasette “Alman ekolü” olarak anıldı. Siyasete girdiği 1983 yılına kadar özel bölümde yöneticilik vazifesi yaptı.
Özal, ANAP’a davet etti, kurucu oldu
Mesut Yılmaz, 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında Özal’ın davetiyle siyasete girdi. Liberal iktisat teziyle yola çıkan Özal’la birlikte ANAP’ın kurucuları ortasında yer aldı.
Darbe sonrasına yapılan birinci özgür seçimde iktidar olan ANAP’tan Rize Milletvekili seçildi.
Aynı vakitte partinin Genel Lider Yardımcılığı’nı üstlendi. Özal hükümetlerinde, 1986 ve 1990 yılları ortasında evvel Dışişleri Bakanı, daha sonra da Kültür ve Turizm Bakanı olarak misyon aldı.
Akbulut’a karşı kazandı
Turgut Özal’ın 31 Ekim 1989’da Cumhurbaşkanı seçilmesinin akabinde ANAP içinde, bir manada “iktidar” tartışması da başladı.
Dönemin Cumhurbaşkanı Özal, Çankaya’ya çıkınca, yerine, bazılarına nazaran “iddiasız” bir isim olan Yıldırım Akbulut’u başbakan olarak görevlendirdi.
Özal’ın bu ataması, muhalefet tarafından, “ANAP’tan elini çekmek istememesi” olarak yorumlanırken, birinci kere “başkanlık sistemi” tartışmasını da başlattı.
ANAP içinde birinci önemli çatlağın yaşandığı bu devirde, Mesut Yılmaz, Dışişleri Bakanlığı misyonundan istifa etti.
Kazandığı birinci kongre başbakanlık getirdi
Özal’ın Çankaya’ya çıkmasının akabinde, “dört eğilim” partisi olarak kurulan ANAP’ta, “muhafazakar-liberal” çekişmesi başladı. O denli ki; Özal’ın eşi Semra Özal, İstanbul Vilayet Başkanlığı’n aday oldu , Abdülkadir Aksu, Cemil Çiçek, Hüsnü Doğan’ın da ortalarında bulunduğu isimler pasifize edildi.
ANAP’ın en karışık olduğu 1991’deki 3’üncü Olağan Kongre’de, ardına Özal’ın dayanağını alan Yıldırım Akbulut’un karşısında, Mesut Yılmaz ve Hasan Celal Hoş aday olarak çıktı.
Çekişmeli geçen kongrede, muhafazakar kanattan Hasan Celal Hoş, Akbulut lehine adaylıktan çekilmesine rağmen, Mesut Yılmaz, genel lider seçildi.
Genel başkanlığı kaybeden Yıldırım Akbulut, Başbakanlık vazifesinden istifa etti. ANAP Genel Lideri olarak Başbakanlık vazifesini üstlenen Yılmaz, “yeni” ve “gençlik” avantajını kullanmak istedi ve erken seçim istedi.
20 Ekim 1991’de yapılan genel seçimlerde, yüzde 24 oy almasına rağmen, seçimden ikinci parti olarak çıktı ve muhalefete düştü.
Süleyman Demirel liderliğindeki Doğruyol Partisi (DYP), Toplumsal Demokrat Halkçı Parti (SHP) ile koalisyon hükümetini kurdu. Mesut Yılmaz, 1995’e kadar anamuhalefet partisi başkanı oldu.
ANAYOL hüsranı
24 Aralık 1995’te yapılan seçimlerde, Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi (RP), yüzde 21,3 oyla birinci çıktı, lakin tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağlayamadı.
Dönemin Cumhurbaşkanı Demirel, hükümet kurma misyonunu, seçimden ikinci parti olarak çıkan ANAP’ın başkanı Mesut Yılmaz’a verdi ve ülkü koalisyon paydaşlığı olarak da Demirel’in kurucusu olduğu DYP düşünülüyordu.
Ancak DYP Genel Başkanlığı vazifesini Çankaya’ya çıkan Demirel’den devralan alan Tansu Çiller ile Yılmaz’ın koalisyon görüşmeleri çok güçlü geçti, hatta kimi görüşmelerde sert tartışmalar yaşandı, vakit zaman taraflar masayı terk etti.
Ancak, siyasi tarihe “ANAYOL” hükümeti olarak geçen ve ömrü yalnızca üç ay süren Mesut Yılmaz liderliğindeki 53’üncü hükümet 6 Mart 1996’da kuruldu.
Ecevit liderliğindeki Demokratik Sol Parti’nin (DSP) dışarıdan desteklediği azınlık hükümetinin Başbakanı olan Yılmaz’ın kurduğu hükümet, 257 üyenin oyuyla güvenoyu aldı.
Ancak Erbakan’ın itirazı üzerine, Anayasa Mahkemesi, Bakanlar Heyeti’ni o devir 544 olan üye tam sayısının yarısından bir fazlasının oyunu alması gerektiği gerekçesiyle, güvenoyunun iptaline karar verdi.
RP’nin 27 Mayıs verdiği gensorunun TBMM’de kabul edilmesi üzerine, 6 Haziran 1996’da Mesut Yılmaz, Başbakanlık vazifesinden istifa etti.
Yumruklu atağa uğradı
Mesut Yılmaz, ana muhalefet liderliğini üstlendiği devirde 24 Aralık 1996’da Budapeşte’de Veysel Özerdim isimli kişinin yumruklu saldırısına uğradı ve burnu kırıldı.
Saldırı olayının ardında ayrıyeten, Ismail Koçkaya, Ziya Kortu ve Veysel Özgür’ün olduğu belirlendi.
Bu akın olayının nedeni aydınlatılamadığı gerekçesiyle siyasi muhalifleri tarafından yumruk olayı vakit zaman Yılmaz aleyhine kullanıldı.
ANASOL-D azınlık hükümetinin başbakanı
ANAYOL Hükümetinin bozulmasının akabinde, RP Başkanı Erbakan, koalisyon kurmak için DYP Genel Lideri Tansu Çiller ile anlaşıp, REFAHYOL olarak anılan koalisyon hükümetini kurdu.
Ancak Türkiye siyasi tarihinde “post çağdaş darbe” anılan 28 Şubat 1997 tarihli Ulusal Güvenlik Konseyi kararının akabinde başlayan sürecin akabinde, koalisyon sona erdi.
Cumhurbaşkanı Demirel, hükümeti kurma vazifesini, Erbakan’la “dönüşümlü başbakanlık”ta anlaşan Tansu Çiller’e vermedi.
Bunun yerine, hükümet kurmakla görevlendirilen Mesut Yılmaz, Ecevit liderliğindeki DSP ve DYP’den ayrılan Hüsamettin Cindoruk’un kurduğu Demokrat Türkiye Partisi (DTP) ile koalisyon hükümetinin başbakanı oldu. ANASOL-D bir azınlık hükümeti olarak CHP takviyesiyle kuruldu.
Türkbank skandalı başbakanlığına mal oldu
Türkbank ihalesiyle patlak veren argümanlar, hükümetin sonunu getirdi.
Türkbank ihalesini 1998’de 600 milyon dolara işadamı Korkmaz Yiğit aldı.
Ancak, ihale için organize kabahat örgütü önderi Alaattin Çakıcı’nın devreye girdiği ve ihaleye girmek isteyen öbür işadamlarını tehdit ettiği tezleri üzerine, hükümeti dışarıdan dayanak veren CHP’nin verdiği gensoru ile Mesut Yılmaz hükümeti düşürüldü.
TBMM’de hakkında soruşturma komitesi kuruldu, fakat sonuçlanmadı.
Yüce Divan’da yargılandı
2002 seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi iktidar, CHP de tek muhalefet partisi olarak parlamentoya girdi.
Yarım kalan ya da kadük olan evraklar tekrar açıldı. Türkbank evrakı da bunlardan biriydi.
Hakkında Türkbank belgesi nedeniyle, devrin Devlet Bakanı Güneş Taner ile birlikte Meclis Soruşturması açılan Yılmaz, “Türkbank ihalesine fesat karıştırarak devlet ziyanı oluşmasına neden olduğu” argümanıyla Ulu Divan’a sevk edilen birinci Başbakan oldu.
Dava, kamuoyunda “Rahşan Affı” olarak bilinen 4616 sayılı Kuralla Salıverilme Yasası uyarınca erteleme kapsamına girdi.
Son koalisyonun Başbakan yardımcısı oldu
Mesut Yılmaz, Anavatan Partisi’nin kurucusu olarak başladığı siyasi ömrünü, Türkiye Cumhuriyeti’nin son koalisyon hükümetinin başbakan yardımcısı olarak tamamladı.
1999’daki genel seçimlerde hiçbir siyasi parti tek başına iktidar çoğunluğunu sağlayamadı. Devrin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükümet kurma vazifesini, seçimlerde 136 milletvekili çıkararak birinci çıkan DSP Başkanı Bülent Ecevit’e verdi.
Ecevit, seçimden ikinci parti çıkan Devlet Bahçeli liderliğindeki Milliyetçi Hareket Partisi ve Mesut Yılmaz liderliğindeki ANAP’la, 2002 seçimlerine kadar sürecek koalisyon hükümetini kurdu.
Yılmaz, hükümette Devlet Bakanı ve Başbakan yardımcısı olarak misyon aldı.
Koalisyonda yaşanan krizler ve devrin Başbakan Yardımcısı Bahçeli’nin de davetiyle 3 Kasım 2002’de yapılan genel seçimlerde, koalisyon ortağı üç partiden hiçbirisi yüzde 10 barajını geçemedi ve parlamentoya giremedi.
Mesut Yılmaz, geçmişte koalisyon iştiraki yaptığı Tansu Çiller üzere, partisinin genel başkanlığından istifa ederek, faal siyasete orta verdi.
“Yine buradayım”
Mesut Yılmaz’ın siyasete verdiği orta beş yıl sürdü. 2007 genel seçimlerinde Rize’den bağımsız milletvekili seçildi. Bazılarına nazaran yine ve bağımsız adaylığı, hakkındaki Meclis soruşturmaları ve Şanlı Divan’a gönderilmesine cevaptı.
Bağımsız milletvekili seçilmesinin akabinde devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında CHP’nin verdiği gensoru önergesinin Meclis’teki görüşmelerinde, kendisiyle ilgili ihale yolsuzluğu savlarına kürsüye çıkarak şu cevabı verdi:
“Sonuç olarak söyleyeceğim şu, bir parti ismine konuşmuyorum. 1,5 sene başbakanlık yapıp, 3,5 sene denetlenen tek insan benim. Hakkımda denetlenmedik evrak bırakmadınız. Hepinize teşekkür ediyorum. Sonuçta tekrar ben buradayım…”
ANAP kurucuları ortasında yer alan ve son olarak Bağımsız milletvekili olarak parlamentoya giren Yılmaz, siyasi ömrünü, 2009’da katıldığı ANAP-DYP birleşmesi sonrasında kurulan Demokrat Parti’de, 2011’de noktaladı.
Evlat acısı yaşadı
Mesut Yılmaz’ın hayatındaki en değerli dönüm noktalarından birisi ise büyük oğlu Yavuz Yılmaz’ın trajik mevti oldu.
Yılmaz ailesinin büyük oğlu 38 yaşındaki Yavuz Yılmaz, İstanbul Beykoz’daki konutlarında, 16 Aralık 2017’de ömrüne son verdi.
Rahatsızlığı nedeniyle uzun müddettir tedavi gören Yavuz Yılmaz’ın, hastalığının giderek ağırlaşması üzerine, ömrüne son verdiği açıklandı.
Eşi Berna Yılmaz ile evlat acısı ile yıkılan Mesut Yılmaz, oğlunun, yedi yıldır deva aradıkları “Temporal Lob Epilepsi” hastalığı için tedaviyi reddettiğini belirtip, “Göstermediğimiz tabip kalmadı, deva bulamadık…” demişti
Kaynak: BBC Türkçe
